Na kilkudziesięciu pozowanych współczesnych zdjęciach artysta przypomina zdarzenia z wiosny 1945 roku, kiedy tuż po zakończeniu wojny, a jeszcze przed konferencją w Poczdamie tysiące niemieckich cywilów zamieszkujące tereny między Niemcami a Czechami zostało brutalnie wymordowane przez czeskie bojówki. Inicjatorami tych masakr byli członkowie oddziałów rewolucyjnych, jednostek stworzonych w czasie powstania w Pradze, złożonych głównie z partyzantów i ochotników, przekształcanych następnie w oddziały Armii Czechosłowackiej. Do mordów przyczyniali się także czescy cywile, którzy w ten sposób mścili się na swych niemieckich oprawcach. Liczba ofiar (w tym także samobójców) wyniosła ponad 30 000.
Artysta posłużył się medium fotografii w sposób niekonwencjonalny, ponieważ stworzył pozowane sceny przy wykorzystaniu poprzebieranych lalek jako modeli. Na 25 fotografiach zobaczymy uśmiechnięte lalki Barbie i Kena w sytuacjach związanych z wypędzeniem, grabieże, gwałty i przemoc z udziałem zabawek robią niezwykłe wrażenie. Houdek we współpracy z Janą Edrovą, która uszyła ubrania dla lalek, w najdrobniejszych szczegółach odtworzył momenty z wysiedlenia Niemców sudeckich. Realizm przebijający ze sztywnych gestów postaci, rekwizyty oraz otoczenie utwierdzają odbiorcę w poczuciu wiarygodności przedstawianych scen. Jako medium Houdek wykorzystał produkt kultury masowej, będący z założenia wyidealizowanym wzorcem prezentującym nieprawdziwe cechy człowieka.
Kontrast pomiędzy użytym przez artystę przedmiotem a treścią, którą ma przedstawiać, jest rezultatem gry prowadzonej przez Houdka.
Czesi nadal nie chcą otwarcie mówić o wydarzeniach z wiosny 1945 roku, mimo że zostały one już dawno udokumentowane. Lukáš Houdek oparł swój projekt na precyzyjnych badaniach i faktach historycznych. Tym tematem zainteresował się również ze względu na losy własnej rodziny, która po 1945 roku wprowadziła się do domu opuszczonego przez wysiedlonych Niemców. Systematycznie zbierał świadectwa osób, które przeżyły masakrę, oraz studiował materiały archiwalne. Na ich podstawie zrekonstruował sceny przedstawiające konkretne osoby i prawdziwe wydarzenia.
Lukáš Houdek (ur. 1984) – czeski fotograf mieszkający w Pradze. Ukończył cyganologię na Uniwersytecie Karola. W swojej twórczości koncentruje się głównie na fotografii dokumentalnej. Przez długi czas zajmował się relacjonowaniem życia Romów zamieszkujących różne części Europy. W latach 2009–2010 tworzył reportaż na temat życia i zwyczajów przodków tej grupy etnicznej w Indiach. Współpracuje z czasopismami zajmującymi się życiem i kulturą tego narodu.
W ostatnich latach artysta realizował swoje projekty, poruszając się po różnych obszarach tematycznych. Skupiając się na relacjach międzyludzkich i ich oddziaływaniu na codzienną rzeczywistość, odkrywał drobne, często niezauważalne elementy, które decydują o naszej tożsamości. Houdek zajął się problemem bycia sobą, a zarazem ukrywania prawdziwego ja pod akceptowalną społecznie maską, zarówno w interesującym projekcie F 64.0. online (2012), jak i w niezwykle osobistych Anniversary (2012) oraz Dream Life (2012).
Od 2010 roku artystę zajmuje temat powojennych konfliktów pomiędzy czeską i niemiecką ludnością, a w szczególności transformacje zachodzące po zakończeniu wojny na terenach przygranicznych. Projekty związane z tą tematyką to: Abandoned Lives (2009–2012), The Art of Killing (2012), The Art of Settling (2011–2013), a także You Have to Forget about Johann (2013). Fotografie Lukáša Houdka są częścią kolekcji Słowackiego Muzeum Narodowego, Muzeum Kultury Romskiej w Brnie oraz kolekcji prywatnych w Czechach i poza granicami tego kraju.
MOCAK
Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie
Lukáš Houdek
The Art of Killing
Wystawa otwarta w dniach: 7.6 – 21.6.2013
Miejsce: dawny skład solny w Krakowie (ul. Na Zjeździe 8)
Koordynator: Sylwia Chalaburda
