"Herbert a polskość" - pierwsza Debata Herbertowska

Publiczność szczelnie wypełniła Salę Rzeczpospolitej w warszawskim Pałacu Krasińskich, gdzie Biblioteka Narodowa
zorganizowała debatę. Na temat "Herbert a polskość" wypowiadali się m.in. Krzysztof Koehler, Tomasz Merta i Marek Zaleski.
"Rów" w którym płynie mętna rzeka/ nazywam Wisłą. Ciężko wyznać: /na taką miłość nas skazali/ taką przebodli nas ojczyzną" - to cytat z wiersza Herberta pt. "Prolog", jednego z kilku przywoływanych przez uczestników debaty wierszy ilustrujących jak trudny, skomplikowany i pełen wątpliwości był patriotyzm tego poety.

W tym samym wierszu chór grecki mówi narratorowi: "Wyrzuć pamiątki. Spal wspomnienia i w nowy życia strumień wstąp./ Jest
tylko ziemia. Jedna ziemia i pory roku nad nią są." Czy więc rację mieli poeci Nowej Fali, którzy zarzucali Herbertowi parnasizm,
odcinanie się od szarej polskiej rzeczywistości? - pytał moderator dyskusji Piotr Kieżun.

"Polskość jest obecna w poezji Herberta raczej jako podskórny nurt obecny w niemal każdym wierszu niż głośne deklaracje.
Patriotyzm poezji Herberta nie jest sentymentalny. Ojczyzna jest zgrzebna - uboga, zniewolona. Ale jest nam dana" - mówił Tomasz Merta.

"Wedle Herberta własnemu narodowi dochowuje się wierności nie dlatego - że jest od innych narodów lepszy - ale dlatego - że jest własny - a przynależność wspólnotowa buduje nasze człowieczeństwo. Herbertowi patriotyzm nie jest wrodzony, to akt woli" - zauważył Krzysztof Koehler. "W świecie poetyckim Herberta poczucie obowiązku wobec innych jest cechą człowieczeństwa, stajemy się w pełni ludźmi tylko jako członkowie wspólnoty - narodu" - dodał.

Marek Zaleski zauważył, że z wierszy Herberta wyłania się pewna wizja narodu oparta na wspólnocie żywych i umarłych. "U Herberta myślenie określane jest przez łańcuch tradycji. Naród jest wspólnotą żywych i umarłych i wobec takiego narodu Herbert zachowuje bezwzględną lojalność" - mówił Zalewski przywołując wiersz "Rozważaniach o problemie narodu" w którym Herbert pisał o swoich zobowiązaniach wobec polskości: "buntowałem się/ ale sądzę że ten okrwawiony węzeł/ powinien być ostatnim jaki/ wyzwalający się/ potarga".

Debaty Herbertowskie są jednym z głównych projektów przygotowanych przez koordynatora Roku Zbigniewa Herberta -
Bibliotekę Narodową w 2008 r. Poświęcone one będą różnym aspektom życia i twórczości poety: jego podróżom, duchowości, spojrzeniu na rolę literatury, na sprawy społeczne i polityczne. Kolejna debata odbędzie się 12 marca.