Biblioteka Narodowa ma 80 lat

W kręgu głazów ustawionych przed bocznym wejściem do Biblioteki Narodowej posadzono czerwony buk - Drzewko Jubileuszowe upamiętniające 80. rocznicę ustanowienia przez Prezydenta RP prof. Ignacego Mościckiego Biblioteki Narodowej w 1928 r. Jak podkreślił dyrektor Biblioteki Narodowej Tomasz Makowski, gatunek drzewka został wybrany tak, aby komponował się z jesienną kolorystyką Pól Mokotowskich.

Jubileusz Biblioteki stał się okazją do wręczenia zasłużonym pracownikom odznaczeń państwowych. Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP Ryszard Legutko wręczył 21 Orderów Odrodzenia Polski. Najwyższe rangą ordery - Krzyże Komandorskie Orderu Odrodzenia Polski - otrzymały Krystyna Bańkowska-Bober i Elżbieta
Szamborowska, długoletnie pracownice działu archiwizacji BN. Jan Kasprzyk, rzecznik prasowy BN zauważył, że są to najwyższe rangą odznaczenia państwowe, jakie w ciągu całego okresu istnienia biblioteki zostały nadane jej pracownikom. Podczas uroczystości podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury Tomasz Merta wręczył 11
medali Zasłużony dla Kultury Polskiej.

Podczas jubileuszowych uroczystości pokazano też, po raz pierwszy w Polsce film "Wspólne Dziedzictwo - Rzeczpospolita Wielu Kultur" przygotowany przez BN we współpracy z MSZ. Film, którego narratorem jest Norman Davies, ukazuje te zbiory BN, które świadczą o wielości i różnorodności kultur Rzeczypospolitej
przedrozbiorowej. Film w formie prezentacji multimedialnej pokazywany jest za pośrednictwem polskich placówek dyplomatycznych za granicą, promując nasz kraj jako przykład różnorodności kulturowej i religijnej.

Biblioteka Narodowa została ustanowiona 24 lutego 1928 roku na mocy rozporządzenia prezydenta Ignacego Mościckiego i premiera Józefa Piłsudskiego. Nowo utworzona instytucja przejęła tradycje i część księgozbioru Biblioteki Załuskich, założonej przez braci Andrzeja Stanisława i Józefa Andrzeja, otwartej dla publiczności 8
sierpnia 1747 roku. Biblioteka Narodowa od początku działała w Warszawie, a jej zbiory szybko wzbogacały się o dary z księgozbiorów prywatnych i społecznych, gromadzonych przez okres zaborów w kraju i na emigracji z myślą o przyszłej książnicy narodowej.

Podczas okupacji BN straciła ponad 40 proc. zbiorów. W październiku 1944 roku, po klęsce Powstania Warszawskiego, najcenniejsze księgozbiory trzech stołecznych bibliotek: Krasińskich, Uniwersyteckiej i Narodowej, zgromadzone przez Niemców w gmachu przy ul. Okólnik, zostały, wbrew umowie kapitulacyjnej, celowo podpalone. Właśnie w tym pożarze przepadło ponad 90 proc. tzw. zbiorów specjalnych (czyli najcenniejszych rękopisów i starodruków) BN.

Obecnie BN gromadzi, rejestruje, opisuje, przechowuje i archiwizuje wszelkie dokumenty, na których utrwalono niegdyś, i utrwala się w dalszym ciągu, dawny i współczesny dorobek umysłowy Polaków. Sa to - poza drukami i rękopisami - mapy, nuty, a od kilku lat również nagrania audiowizualne i elektroniczne. W końcu 2007 roku zbiory BN liczyły ponad 8 mln jednostek, w tym niemal 26 tys. rękopisów, ponad 160 tys. starodruków, 85 tys. map, 110 tys. tomów nut, ponad 300 tys. rycin, rysunków, fotografii i pocztówek. Zasób książek liczył ponad dwa miliony, a czasopism - 818 tys.

Rocznie wpływa do Biblioteki Narodowej 140-170 tys. różnego typu aktualnie publikowanych dokumentów, z czego ok. 75 proc. stanowią egzemplarze obowiązkowe. Pozostałą część Biblioteka kupuje, otrzymuje jako dary lub pozyskuje dzięki wymianie z innymi bibliotekami krajowymi i zagranicznymi.

Na historyczną, najcenniejszą część księgozbioru składają się przede wszystkim najstarsze, unikatowe dokumenty polskiego i europejskiego piśmiennictwa. Przechowywane tu są zbiory z dawnych książnic: Załuskich, Zamoyskich, Krasińskich, Potockich, Tarnowskich oraz wielu innych prywatnych księgozbiorów.

W Bibliotece Narodowej są przechowywane najdawniejsze przekazy rękopiśmienne w języku polskim: "Kazania świętokrzyskie" (poł. XIV w.), "Psałterz floriański" (koniec XIV w.), "Rozmyślanie przemyskie" (XV w). Do najcenniejszych zabytków piśmiennictwa europejskiego - oprócz "Testamentum novum" (przełom VIII i IX w.),
najstarszego rękopisu w zbiorach książnicy - należą kunsztownie i bogato iluminowane kodeksy "Ewangeliarz Anastazji" w srebrnej, oprawie (XII w.), "Psałterz wilanowski" (ok. poł. XIII w.), czternastowieczne "Roman de la Rose", "Calendarium Parisiense" i "Revelationes sanctae Birgittae" (ok. 1375-1395).

BN jest największą krajową biblioteka publiczną, każdego roku odwiedza ją około 200 tys. czytelników. Gmach BN, którego budowę zakończono w latach 90. ubiegłego wieku, jest największym budynkiem bibliotecznym w Polsce. Jego kubatura wynosi ponad 250 tys. m kw. Mimo to magazyn, zaprojektowany w latach 60. ubiegłego
wieku na 5 mln woluminów, jest już niemal wypełniony. Jak powiedział dyrektor BN, Tomasz Makowski, to właśnie zwiększenie przestrzeni magazynowej jest obecnie najbardziej palącą potrzeba biblioteki.