Za uchwałą opowiedziało się jednogłośnie 85 senatorów.
"W 2026 r. przypada 100. rocznica urodzin i 10. rocznica śmierci Andrzeja Wajdy – jednego z najwybitniejszych polskich reżyserów, współtwórcy polskiej szkoły filmowej oraz kina moralnego niepokoju, które zdefiniowały polską pamięć historyczną i współczesną tożsamość kulturową. Artysty zajmującego się też reżyserią teatralną, szczególnie związanego z krakowskim Teatrem Starym i warszawskim Teatrem Powszechnym" - przypomniano.
W latach 1946–1949 Andrzej Wajda studiował malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, następnie – w latach 1949–1953 – reżyserię w Łodzi, a pierwsze kroki w zawodzie stawiał u boku Aleksandra Forda przy realizacji filmu "Piątka z ulicy Barskiej". W latach 1972–1983 pełnił funkcję kierownika artystycznego Zespołu Filmowego X, a od 1978 do 1983 r. – prezesa Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Był również członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, Europejskiej Akademii Filmowej i francuskiej Akademii Sztuk Pięknych.
"Andrzej Wajda – reżyser niezwykle płodny i wszechstronny – miał w swoim bogatym dorobku filmy psychologiczne, historyczne, polityczne oraz adaptacje dzieł literatury pięknej. W każdym z tych gatunków stworzył obrazy, które trwale zapisały się w historii polskiego kina. W dowód uznania wybitnych zasług został doktorem honoris causa kilku uniwersytetów, kawalerem – między innymi – Orderu Orła Białego i francuskiego Orderu Narodowego Legii Honorowej oraz otrzymał niezliczone prestiżowe nagrody i wyróżnienia polskie i zagraniczne, wśród których poczesne miejsce zajmuje canneńska Złota Palma dla filmu +Człowiek z żelaza+. Cztery jego filmy otrzymały oscarowe nominacje, a kiedy w 2000 r. odbierał tę najważniejszą z nagród – Oscara za całokształt dokonań – filmowy świat oklaskiwał pięć dekad Jego wybitnych osiągnięć reżyserskich" - zwrócono uwagę.
Oceniono, że "dzieła autora Popiołu i diamentu skalą artystycznych dokonań i jakością obywatelskiej postawy plasują go wśród najwybitniejszych twórców kultury polskiej XX i początków XXI wieku". "Swą twórczością zbudował on pomost pomiędzy polskim czasem przeszłym a teraźniejszością i przyszłością. Filmy Człowiek z marmuru i Człowiek z żelaza miały decydujący wpływ na społeczne wyobrażenie rodzącego się ruchu Solidarności i odegrały olbrzymią rolę w jego spopularyzowaniu na Zachodzie. Zarówno osobiście, jak i przez swoje dzieła stał się Andrzej Wajda ambasadorem Polski i polskiej kultury w świecie. Jego filmy weszły do kanonu arcydzieł światowego kina i stanowią bezcenny polski depozyt w archiwach dziesiątej muzy" - podkreślono.
Senatorowie zaznaczyli, że reżyseria filmowa, teatralna i telewizyjna to najważniejszy, ale nie jedyny obszar dokonań Andrzeja Wajdy. "Jako Mistrz i Mentor uformował on bowiem całe generacje ludzi, którzy z jego praktyki artystycznej i postawy wobec świata czerpali wzorce i twórcze inspiracje" - napisano.
W uchwale podkreślono, że Wajda "był także wyjątkowym artystą – obywatelem". "Jako senator I kadencji w działaniach społecznych, politycznych i obywatelskich przekuwał w praktykę to, co postulował swoją sztuką – odpowiedzialność za Polskę, za miejsce i czas, w których żył. Ten organizator narodowej wyobraźni (jak by to ujął Cyprian Kamil Norwid) brał sprawy publiczne w swoje ręce. Kiedy otrzymał znaczącą japońską nagrodę filmową, całą kwotą i osobistym zaangażowaniem wsparł krakowskie Muzeum Narodowe, co zaowocowało powstaniem miejsca wyjątkowego – Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha. Jego podobnie hojnych inicjatyw było więcej, by wymienić tylko Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia w Radomiu" - podano.
"Senat RP uznaje, że tworzymy swą teraźniejszość i przyszłość stojąc na ramionach gigantów i nie wyobraża sobie polskiej kultury bez dzieł i osoby tego wybitnego artysty. Dlatego – w uznaniu jego twórczości i dokonań – ustanawia rok 2026 Rokiem Andrzeja Wajdy" - głosi uchwała.
