Kraków od stuleci docenia tych, którzy wpływają na jego rozwój – czy to poprzez działalność artystyczną, naukową, sportową, czy poprzez troskę o dziedzictwo kulturowe miasta. Tradycja honorowania wybitnych osobowości sięga XVI wieku, kiedy to w 1535 r. po raz pierwszy uhonorowano Mikołaja Jaskiera za kodyfikację prawa miejskiego. Dziś Nagrody Miasta Krakowa pozostają jednym z najbardziej prestiżowych wyróżnień przyznawanych przez samorząd, a ich laureaci tworzą wyjątkową mapę krakowskich dokonań.
Prestiżowe wyróżnienia o wielowiekowej tradycji
Nagrody Miasta Krakowa co roku trafiają do osób, które w ostatnich dwóch latach szczególnie wyróżniły się w dziedzinach kultury i sztuki, nauki i techniki oraz sportu. W uzasadnionych przypadkach wyróżnienie może dotyczyć także całokształtu dorobku. Laureaci zmieniają Kraków wzbogacają jego tożsamość i służą lokalnej społeczności.
Oprócz laureatów reprezentujących najważniejsze obszary życia publicznego, od lat docenia się również młodych naukowców i artystów – autorów najlepszych prac dyplomowych i doktorskich obronionych na krakowskich uczelniach. W ten sposób nagroda honoruje zarówno mistrzów, jak i tych, którzy dopiero wchodzą na swoje ścieżki zawodowe.
Laureaci Nagród Miasta Krakowa 2025
Prezydent miasta każdego roku powołuje komisję złożoną w większości z profesorów szkół wyższych, która po analizie wniosków przyznaje nagrody w trzech dziedzinach: „Kultura i sztuka”, „Nauka i technika” oraz „Sport”. Kandydatów proponują instytucje artystyczne, uczelnie, instytuty naukowo-badawcze, towarzystwa i związki twórcze, a także inne organizacje. Po zapoznaniu się z ustaleniami komisji ostateczną decyzję o przyznaniu wyróżnienia podejmuje prezydent.
W tym roku wśród uhonorowanych znaleźli się:
w kategorii „Kultura i Sztuka”:
Adam Ziemianin – poeta i autor tekstów piosenek, postać od lat obecna w kulturalnym pejzażu miasta
dr hab. Michał Rusinek – literaturoznawca, eseista, były sekretarz Wisławy Szymborskiej, którego działalność nieustannie popularyzuje kulturę słowa
w kategorii „Nauka i Technika”:
prof. dr hab. Wojciech Ligęza – wybitny historyk literatury, badacz i popularyzator humanistyki
prof. dr hab. Gabriela Matuszek-Stec – wybitna literaturoznawczyni, redaktorka naukowa monumentalnej edycji krytycznej dzieł S. Przybyszewskiego, założycielka pierwszej w Polsce „szkoły pisarzy”
w kategorii „Sport” – nagroda zespołowa:
Grzegorz Banaszczyk i Piotr Ogrodnik – sportowcy i trenerzy, których działalność przyczynia się do promocji krakowskiego sportu i aktywności fizycznej.
Przyznane zostały również wyróżnienia za najlepsze prace dyplomowe. W 2025 roku wyróżnienia trafiły do pięciorga autorów prac magisterskich i inżynierskich:
Joanny Nikiel za pracę dotyczącą konserwacji XV-wiecznego witrażu z kościoła Dominikanów oraz badań nad stabilnością chemiczną nowoczesnych żywic
Oliwii Małuch, która zajęła się konserwacją prewencyjną prac Wiesława Dymnego
Natalii Rutyny, doceniającej rolę dendrochronologii w datowaniu malarstwa sztalugowego
Tomasza Jaroga za projekt parku rzecznego Prądnika – propozycję, która łączy architekturę, ekologię i urbanistyczną wrażliwość
Martyny Mućko, autorki projektu dziennego centrum terapeutyczno-paliatywnego dla seniorów.
Wyróżnienia dla młodych twórców są zawsze szczególnym akcentem ceremonii — podkreślają, że Kraków nie tylko nagradza dokonania, ale także inwestuje w przyszłość.
Mecenasi Kultury Krakowa 2024 zmieniają oblicze kulturalnego Krakowa
Drugą częścią uroczystości jest wręczenie tytułów Mecenasa Kultury Krakowa. Ten zaszczytny laur ustanowiono w 1996 roku, aby wyróżniać osoby, firmy i instytucje, które – choć nie prowadzą działalności kulturalnej – wspierają krakowską kulturę, sztukę, ochronę zabytków lub działania medialne promujące dziedzictwo miasta. Tytuł Mecenasa to wyraz wdzięczności za wkład w rozwój lokalnego życia artystycznego i często najbardziej namacalny dowód na to, że współczesny mecenat ma realną siłę twórczą i zmienia kulturalny krajobraz Krakowa.
Nagrody przyznawane są w trzech kategoriach:
za finansowanie działalności organizacji prowadzących działalność w zakresie kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego oraz krakowskich instytucji kultury
za działania na rzecz zabytków i dziedzictwa niematerialnego Krakowa
za działania medialne na rzecz promocji kultury, sztuki oraz zabytków i dziedzictwa niematerialnego Krakowa.
Laureaci otrzymują statuetkę autorstwa Kazimierza Adamskiego, dyplom zaprojektowany przez prof. Adama Miratyńskiego oraz pamiątkowy znaczek.
Wśród wyróżnionych za rok 2024 znaleźli się:
Veritas Ivy Sp. z o.o. (obecnie Embric Sp. z o.o.)
Firma została doceniona w kategorii wspierania działalności kulturalnej za finansowanie obchodów 170-lecia Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych. Dzięki jej wsparciu udało się przygotować wyjątkową ekspozycję w Pałacu Sztuki, zorganizować uroczysty wernisaż oraz wydać album „Zarys historii 1854–2024”, podsumowujący dorobek TPSP.
Anna Adamek-Baran i Zbigniew Baran
Wyróżnienie przyznano za działania na rzecz zabytków i dziedzictwa niematerialnego Krakowa. Laureaci zostali nagrodzeni za rewitalizację stuletniego budynku dawnego Miejskiego Przedsiębiorstwa Ogrodowego, wpisanego do Gminnej Ewidencji Zabytków. Dzięki ich staraniom obiekt odzyskał dawny blask i nowe życie jako Willa „Olsza”.
Opera FM Sp. z o.o. – RMF Classic
W kategorii działań medialnych nagrodę przyznano RMF Classic za wsparcie Festiwalu Muzyki Filmowej oraz Festiwalu Conrada. Stacja udzieliła obu wydarzeniom szerokiego patronatu obejmującego emisje radiowe, kampanie reklamowe, media społecznościowe oraz wywiady. Dziennikarze RMF Classic współprowadzili też część wydarzeń FMF, podkreślając swój wieloletni związek z krakowską kulturą. Od 2003 roku RMF Classic buduje unikatową markę radia „dobrych dźwięków”.
Tegoroczni laureaci Nagród Miasta Krakowa i tytułów Mecenasa Kultury Krakowa pokazują, jak różnorodne oblicza może mieć praca na rzecz miasta: od poezji i literaturoznawstwa, przez badania naukowe i projekty urbanistyczne, po działalność społeczną, biznesową i promocyjną. Choć działają w różnych dziedzinach, łączy ich jedno — wszyscy wnoszą trwałą wartość w życie Krakowa.
Laureaci mają prawo używania tytułu „Mecenasa Kultury Krakowa” z zaznaczeniem roku, w którym otrzymali nagrodę.
