Urodzony w śląskim Grodkowie 1 czerwca 1769 roku – jak podkreśla autor, o wschodzie słońca – już od dziecka miał styczność z muzyką. We Wrocławiu w szkołach u dominikanów i jezuitów śpiewał w chórach i grał na skrzypcach. W polskim Lwowie dał się poznać jako obiecujący kompozytor i kapelmistrz. Tam spotkał też Wojciecha Bogusławskiego, z którym w roku 1799 przeniósł się do Warszawy, rozpoczynając ponad 50-letni rozdział swego pracowitego życia. W stolicy był wieloletnim dyrektorem muzyki w Teatrze Narodowym, wydawał miesięcznik nutowy „Wybór Pięknych Dzieł Muzycznych i Pieśni Polskich”, opublikował m.in. Rozprawę o metryczności i rytmiczności języka polskiego. Tworzył też i prowadził szkoły muzyczne – ze Szkołą Główną Muzyki na czele, w której pod jego profesorskim okiem studiował Fryderyk Chopin.
Wkład Elsnera w polską kulturę jest nieoceniony. Choć pochodził z niemieckojęzycznej śląskiej rodziny, za namową Bogusławskiego nauczył się języka polskiego, aby móc komponować opery do polskich librett. A pisał wiele – począwszy od utworów scenicznych, przez msze, kantaty, pieśni, utwory fortepianowe (na dwie i cztery ręce), symfonie po różnorakie utwory orkiestrowe. Wykształcił także szereg kompozytorów kolejnego pokolenia. Najsłynniejszego z nich – Fryderyka Chopina – po ukończeniu trzyletniego kursu ocenił w proroczych słowach: „szczególna zdatność, geniusz muzyczny”. Chopin natomiast odwdzięczył się stwierdzeniem: „Z panem Elsnerem największy osioł by się nauczył”.
Można odnieść wrażenie, że wiedza o Elsnerze bywała zalewana wodami wzbierającej od czasu do czasu Lete – mitycznej rzeki zapomnienia. Lecz żadna powódź nie trwa wiecznie. Wody prędzej czy później się cofają. W ostatnich kilkudziesięciu latach odnaleziono sporo zaginionych utworów Elsnera. Należy mieć nadzieję, że zostaną odkryte także jakieś zapomniane lub zagubione źródła pisane, poszerzające wiedzę o życiu kompozytora. (…)
Życie człowieka jest w pewnej mierze określane przez epokę, w której on żyje.
Fragment książki
Bilica zgrabnie wplata konteksty historyczno-społeczne oraz kulturowe, dzięki czemu z łatwością można się zanurzyć w epoce i wyobrazić sobie „jak to było” za czasów Elsnera. Ponadto zabieg ten jasno pokazuje jak działalność Elsnera kształtowała się na tle często dramatycznych wydarzeń, ale też uwypukla wpływ kompozytora na kształtowanie się historii Polski i jej kultury. Autor zadbał przy tym, aby lektura była jednocześnie wciągająca i przyjemna w odbiorze. O swoim bohaterze pisze serdecznie, tworząc ciepły i przyjazny portret.
„Elsner” to już dwudziesta druga książka z serii Małe Monografie Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, przybliżającej sylwetki zarówno znanych, jak i tych mniej popularnych kompozytorów. Premierową publikację można znaleźć w stacjonarnej księgarni PWM, księgarniach internetowych: pwm.sklep.pl empik.com, alenuty.pl, liber.pl oraz dobrych księgarniach muzycznych w całym kraju.
O autorze:
Krzysztof Bilica – muzykolog, także aforysta, eseista i prozaik. Studiował 2 lata prawo na Uniwersytecie Wrocławskim i muzykologię na Uniwersytecie Warszawskim (magisterium u prof. Zofii Lissy), w Akademii Muzycznej w Krakowie odbył studia podyplomowe i uzyskał stopień doktora muzyki (promotor prof. Mieczysław Tomaszewski). W latach 1974–2002 był redaktorem Wydawnictwa Naukowego PWN 2008–2012 redaktorem dwutygodnika „Ruch Muzyczny”. Członek Związku Kompozytorów Polskich, redaktor zbioru Muzyka polska w okresie zaborów (1997), autor kilkuset artykułów, esejów, recenzji, felietonów, opowiadań i aforyzmów, ponad 10 tysięcy haseł muzycznych dla różnych encyklopedii PWN oraz książek: Telefony z Eufonii (1995), Słownik wyrazów własnych (1995), Wokół Chopina i Polski (2005), Myślnik. 303 aforyzmy z „Przekroju” (2009), W Warszawie i Petersburgu: Ogiński, Glinka, Moniuszko (2017), Myśli nad myślami (2022), Etiudy Chopina w Jego „jednym sposobie” (2022) – za tę ostatnią uzyskał wyróżnienie w konkursie Narodowego Centrum Kultury oraz nagrodę Komitetu Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk 2023.
Więcej na: WWW PWM, FACEBOOK, INSTAGRAM, X
Małe Monografie to barwna seria o znanych i lubianych kompozytorach polskich i zagranicznych różnych epok. To lektura obowiązkowa dla melomanów, miłośników kultury, uczniów i studentów. Książki, dzięki swojemu kieszonkowemu rozmiarowi, mogą stać się nieodłącznymi towarzyszami drogi do pracy i szkoły czy letniej wycieczki. Mimo, że publikacje obfitują w informacje i daty, opowieści o kompozytorach okraszone są anegdotami i ciekawostkami, przez co nie sposób się nudzić podczas czytania.
