Nauka nie musi być aż tak tajemnicza – Copernicus Festival 2025
wtorek, 20 maja 2025 (11:18)
Błądzić jest rzeczą… wszelkiej inteligencji? Gdyby czterdzieści lat temu naukowcy nie dali maszynom przyzwolenia na popełnianie błędów, dziś moglibyśmy nie mieć takiego pomocnika jak ChatGPT. W tamtych czasach wielu naukowców wątpiło, czy sztuczna inteligencja może stać się czymś więcej niż systemem sprawnie postępującym według sztywnych reguł – w dziedzinie nie pojawiały się przełomy, a to podważało wiarę w sens kontynuowania badań. Gość specjalny tegorocznej edycji Copernicus Festival – Terry Sejnowski – uznał jednak, że maszynom po prostu brakuje trochę… wolności. Więcej korzyści niż odtwarzanie struktury ludzkiego mózgu miało przynieść oddanie w sieciach neuronowych mechanizmów uczenia się naturalnych systemów – a więc zastąpienie sztywnych reguł możliwością eksploracji i tym samym zdolnością uczenia się na własnych błędach i sukcesach. Chociaż początek swojej ścieżki naukowej Terry Sejnowski związał z fizyką, to zrezygnował z niej na rzecz badań „równie tajemniczego co kwazary” mózgu – widział w nich większe szanse na dokonanie rychłych i znaczących postępów. Obie te dziedziny znalazły odbicie w koncepcji maszyny Boltzmanna współtworzonej wraz z zeszłorocznym noblistą Geoffreyem Hintonem – sieci neuronowej, która odzwierciedla ideę „ludzkiej nauki”. Sztuczne systemy miały być jak niemowlak, który uczy się chodzić – a to pozwoliło całej dziedzinie rozwinąć skrzydła. Zaczęły powstawać kolejne algorytmy o coraz większych możliwościach.
W 1997 roku komputer wygrał w szachy z mistrzem świata, po kolejnych dziewiętnastu latach pokonał jednego z najlepszych graczy w wywodzącej się z Dalekiego Wschodu grze go, a od 2017 roku ogrywa profesjonalnych pokerzystów. Które bastiony ludzkiej działalności mogą być w najbliższym czasie zagrożone? Czy dynamiczny rozwój dużych modeli językowych, który obserwujemy w ostatnich latach, to wynik wyczekiwanego przełomu? I czy umysł można opisać jak maszynę obliczeniową? Te pytania będzie można zadać po wykładzie na Copernicus Festival samemu Terry’emu Sejnowskiemu. Na niektóre z nich będą starali się też odpowiedzieć inni zaproszeni naukowcy, m.in. Włodzisław Duch (kognitywista, informatyk i filozof umysłu) oraz Piotr Durka (fizyk i twórca interfejsów mózg-komputer). Swoją perspektywę na uczenie się przedstawi Stanislas Dehaene – jeden z najwybitniejszych współczesnych neurobiologów, którego celem jest opracowanie systemu edukacji zgodnego z obecnym stanem wiedzy o mózgu. Poza tym w programie znajdą się wykłady poświęcone komunikacji zwierząt, pochodzeniu człowieka czy zagadkom z zakresu fizyki.
Copernicus Festival: Tajemnica potrwa od 20 do 25 maja w Krakowie. Serdecznie zapraszamy do Muzeum Inżynierii i Techniki przy ul. św. Wawrzyńca 15 na wykłady główne, pasma festiwalowe oraz wydarzenia towarzyszące. Udział w festiwalu jest całkowicie bezpłatny, a szczegółowy program wydarzenia można znaleźć na www.copernicusfestival.com.
