55 lat temu zmarł Kornel Makuszyński

Kornel Makuszyński (1884-1953) pisarz, publicysta, krytyk teatralny, jeden z najpopularniejszych pisarzy dla dzieci, urodził się w Stryju, a młodość spędził we Lwowie. Tu kształcił się w gimnazjum i studiował w Uniwersytecie im. Jana Kazimierza na Wydziale Filozoficznym. Tam też przed I wojną światową pracował
jako kierownik literacki Teatru Miejskiego.

Podczas pierwszej wojny Makuszyński został wywieziony w głąb Rosji. Zwolniony z zesłania za poręką przyjaciół powrócił do kraju, by po kilku miesiącach pracy artystycznej w Teatrze Miejskim we Lwowie ponownie i już ostatecznie opuścić to miasto. Do roku 1918 Makuszyński mieszkał w Kijowie i pracował jako kierownik literacki Teatru Polskiego Stanisławy Wysockiej oraz pełnił funkcję prezesa miejscowego Towarzystwa Literatów i
Dziennikarzy. W okresie kijowskim powstały jego pierwsze powieści.

W 1918 roku Makuszyński osiadł w Warszawie. Pisywał humoreski i felietony, najpopularniejsze są jednak jego utwory dla dzieci i młodzieży. Napisał m.in. "O dwóch takich, co ukradli księżyc" (1928, ekranizacja 1962 w reżyserii Jana Batorego), "Przyjaciel wesołego diabła" (1930, ekranizacja w reżyserii Jerzego Łukaszewicza w 1986 roku), "Panna z mokrą głową" (1933, ekranizacja w reżyserii Kazimierza Tarnasa w 1994 roku), "120
przygód Koziołka Matołka" (1933, wspólnie z rysownikiem Marianem Walentynowiczem), "Awantura o Basię" (1937, ekranizacja w reżyserii Marii Kaniewskiej w 1959 roku), "Szatan z siódmej klasy" (1937, ekranizacja w reżyserii Marii Kaniewskiej w 1960 roku, w reżyserii Kazimierza Tarnasa w 2006 roku), "Szaleństwa panny Ewy"
(1957, ekranizacja w reżyserii Kazimierza Tarnasa w 1984 roku).

Makuszyński jest też autorem powieści o życiu cyganerii artystycznej: "Perły i wieprze" (1915) oraz "Po mlecznej drodze" (1917).

Kazimierz Czachowski już przed wojną pisał o nim następująco: "Kornel Makuszyński jest zjawiskiem na tle swego pokolenia wyjątkowym. Z natury liryk o głębokiej i szczerej uczuciowości (...), stał się Makuszyński przede wszystkim humorystą o wybitnie radosnym poglądzie na świat. (...) Makuszyński nawet gdy szydzi,
czyni to z pobłażliwością szczeropolskiego komizmu, ale również głęboko nas wzrusza, uśmiechając się przez łzy lub niekiedy w poważnym tonie przenosząc się w kraj baśniowej ułudy".

Okupację i Powstanie Warszawskie Makuszyński przeżył w stolicy. Po przebyciu obozu w Pruszkowie został wywieziony do Opoczna, skąd przedostał się do Zakopanego, gdzie mieszkał od 1945 roku. Z inicjatywy Kornela Makuszyńskiego powstało na stokach Gubałówki sanatorium dla młodzieży. Pisarz inicjował też zbiórki pieniężne
na sprzęt narciarski dla najbiedniejszych dzieci. W 1930 roku odbyły się w Zakopanem pierwsze zawody "O Puchar Kornela Makuszyńskiego". Uczestniczyli w nich późniejsi mistrzowie, tacy jak Bronisław Czech czy Stanisław Marusarz.

Makuszyński zjednał sobie sympatię i miłość górali. Dowodem tego, jak bardzo go cenili, jest zarejestrowana przed laty rozmowa zakopiańskich dorożkarzy zapisana gwarą góralską: "- Hej, bracie! Cy ty wies, wte to Makusyński? - Może jaki minister z Warszawy? - Eh, co ta minister. Makusyński wiencyj znacy jako syćka ministry."

Kornel Makuszyński pochowany został w Zakopanem, gdzie znajduje się też jego muzeum.