Podczas Nocy Muzeów będzie można zwiedzić gmach MEN

Będzie można zobaczyć salę konferencyjną pieczołowicie odrestaurowaną na wzór dawnej sali posiedzeń z lat 1930-1939, odwiedzić gabinet ministra i obejrzeć model samochodu, którym jeździli przedwojenni szefowie resortu oświaty.

Gmach MEN, mieszczący się przy Alei Jana Chrystiana Szucha 25, zbudowano w latach 1927-1930 na potrzeby ówczesnego Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego - urzędu, który zajmował się kulturą polską, wyznaniami, nauką i wychowaniem.

Autorem projektu budynku był prof. Zdzisław Mączyński, projektant wielu kościołów i szkół, naczelnik Wydziału Budownictwa Szkolnego w Ministerstwie Oświecenia i Wyznań. Wykonawcą była firma Biuro Budowlane T. Czosnowski i S-ka.

Gmach wzniesiono w stylu tzw. klasycyzmu redukcyjnego, charakteryzował się surową formą i wykończeniem wysokiej klasy. Charakterystycznym elementem gmachu jest olbrzymi portyk z podwójnymi filarami. Na portyku znajduje się wielki wyrzeźbiony orzeł - godło państwowe. Między filarami jest wejście na główny, frontowy dziedziniec. W gmachu zaprojektowano również drugi wewnętrzny dziedziniec oraz dwa półzamknięte dziedzińce boczne (w latach późniejszych domknięte innymi budynkami). Dzięki temu rozwiązaniu wszystkie sale w gmachu są oświetlone naturalnym światłem.

Jeszcze przed zakończeniem prac budowlanych rozpisano konkurs na wyposażenie wnętrz. Wygrał go profesor warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, jednocześnie dyrektor Departamentu Sztuki w ministerstwie Wojciech Jastrzębowski. Pod jego kierunkiem młodzi artyści stworzyli przestrzenie w stylu art deco. Całe wnętrze charakteryzuje się prostotą i powagą ożywioną grą płaszczyzn pionowych i poziomych.

Korytarze wyłożono polskim marmurem, a pomieszczenia urzędników wyposażono w stylowe, zaprojektowane specjalnie do nich meble biurowe, ściany wyłożono jesionową boazerią. W gabinecie ministra nad drzwiami umieszczono rzeźbione supraporty (tematami ich są: Architektura i Zoologia), których autorem był Stanisław Komaszewski. Dopełnieniem wystroju były żyrandole i lampy wykonane w warszawskiej firmie Antoniego Marciniaka.

W czasie II wojny światowej gmach przy Alei Szucha, przemianowanej na Strasse der Polizei, znalazł się na terenie tzw. dzielnicy niemieckiej. W samym budynku siedzibę miał Urząd Komendanta Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa Dystryktu Warszawskiego; część zajmowała Tajna Policja Państwowa, czyli osławione Gestapo.

Parter i przyziemie lewego skrzydła zamieniono w więzienie śledcze. Przesłuchiwani byli tam więźniowie przywożeni z Pawiaka lub aresztowani w czasie akcji przeciwko polskiemu podziemiu czy w ulicznych łapankach. W areszcie "na Szucha" w przyziemiu więźniowie czekają na swoją kolej w czterech celach zbiorowych, pozbawionych okien, zwanych tramwajami (nazwa powstała od krzeseł, ustawionych dwoma rzędami wzdłuż ścian) oraz w dziesięciu celach pojedynczych - izolatkach. Z tego czasu pochodzą licznie zachowane na ścianach i podłogach cel napisy, w tym teksty modlitw i prośby o zawiadomienie rodziny.

Po wojnie część niemal nienaruszonego budynku zajmowanego ponownie przez Ministerstwo Oświaty przydzielona została Biuru Kontroli przy Prezydium Krajowej Rady Narodowej. Prowadzone były też prace zabezpieczające w tej części gmachu, w której znajdowały się cele więzienia śledczego. W lipcu 1946 r. Rada Ministrów podjęła uchwałę o zachowaniu miejsca martyrologii polskiej przy alei Szucha. 18 kwietnia 1952 r. oficjalnie otwarto Mauzoleum Walki i Męczeństwa 1939-1945.

W 1973 r. gmach przy Alei Szucha 25 został wpisany do rejestru zabytków, co sprawia że nie jest możliwe dokonywanie zmian w zakresie elewacji, kubatury i układu wnętrz. Wszędzie tam gdzie było to możliwe zachowano oryginalny i artystyczny wystrój oraz wyposażenie. Od 2009 r. prowadzone są prace rekonstrukcyjne mające na celu przywrócenie mu w pełni przedwojennego blasku. Zamówiono repliki czterostronnych zegarów z korytarzy, mebli, tkanin ściennych, a nawet klamek i okuć dekoracyjnych.

MEN zaprasza do zwiedzania gmachu w sobotę od godziny 18:00 do 1.00 w nocy.