Mija dokładnie osiem dekad od rozpoczęcia wielkiej odbudowy stolicy. Z tej okazji Teatr Wielki - Opera Narodowa oraz Sinfonia Varsovia zaprezentują widzom 19, 20 i 21 września
oraz 18 i 19 października tego roku wyjątkowe dzieło sceniczne. Najlepsze miasto świata. Opera o Warszawie – oparta na motywach książki Grzegorza Piątka Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944–1949 (W.A.B. 2020) – to nie tylko utwór o szczególnym znaczeniu artystycznym, lecz także głęboko poruszająca refleksja nad losami miasta, jego stratami i triumfami oraz nad marzeniami i wysiłkiem ludzi, którzy na przekór wojennej pożodze stworzyli miasto od nowa.
Opowieść o losach miasta i ludzi
Librecista Beniamin M. Bukowski napisał tekst, który w unikalny sposób splata ze sobą dokumenty epoki, fragmenty przemówień polityków, fachowy język urbanistów i potoczne głosy ulicy. Nie nosi w sobie jednak znamion suchej kroniki, lecz żywego dramatu o ludziach – architektach, dziennikarzach i mieszkańcach miasta.
W centrum tej opowieści splatają się losy dwóch silnych kobiet: polskiej architektki modernistycznej, wzorowanej na Helenie Syrkus – współtwórczyni Biura Odbudowy Stolicy i jednej z czołowych postaci awangardy urbanistycznej, oraz amerykańskiej korespondentki o rysach Anne Louise Strong, dziennikarki zafascynowanej komunizmem, która wraz z Armią Czerwoną przemierzała zniszczoną wojną Polskę. Ich spotkanie, rozgrywające się na tle zrujnowanej Warszawy, staje się pretekstem do refleksji nad marzeniami, odpowiedzialnością i niełatwymi wyborami, które kształtują losy miast i ludzi.
Twórcy o dziele
„Całe życie jednej z naszych głównych bohaterek naznaczone jest próbą rozliczenia się z własnymi zamierzeniami, z poczuciem winy, które jej towarzyszy przez cały czas. Śpiewa bowiem: miałam sny przed wojną. Mówiłam, że trzeba wszystko zburzyć i wszystko zostało zburzone” – mówi Barbara Wiśniewska, reżyserka spektaklu. „To historia o tym, że czasem marzenia przybierają nieoczekiwane kształty – i o tym, że życie zawsze znajduje swoje drogi”.
Niełatwego zadania skomponowania muzyki do tej historii podjął się Cezary Duchnowski – artysta, który od lat redefiniuje granice muzyki współczesnej, łącząc tradycyjne instrumenty z elektroniką. „Sztuka nie jest dla technologii, ale technologia jest dla sztuki” – podkreśla. Jego twórczość jest poszukiwaniem „najgłębszych warstw muzyki – samego brzmienia”.
W Najlepszym mieście świata. Operze o Warszawie łączy rozmach orkiestry, chóry i elektronikę, tworząc dźwiękową panoramę zniszczenia i nadziei. „Dla mnie miasto to także dźwięk – echo kroków, huk maszyn, cisza ruin. Chciałem, aby ta opera brzmiała jak Warszawa odbudowująca się z gruzów” – mówi kompozytor.
„Trudno wyobrazić sobie inną orkiestrę niż noszącą w swojej nazwie Warszawę, która miałaby lepsze podstawy do realizacji tego projektu” – podkreśla Janusz Marynowski, dyrektor Sinfonii Varsovii. „Jako instytucja, która sama rewitalizuje zabytkowy kompleks na warszawskiej Pradze, wiemy, czym jest praca nad odbudową. Ta opera to nie tylko wspomnienie przeszłości – to także lustro dla współczesności”.
Reżyserka Barbara Wiśniewska również widzi w spektaklu osobistą historię. „Jestem warszawianką, a Warszawa jest dla mnie domem. Uderzyło mnie, jak niewiele brakowało, by to miasto zniknęło na zawsze. A jednak wspólnym wysiłkiem udowodniono, że niemożliwe jest możliwe” – mówi. „W czasach, gdy wojna niszczy kolejne miasta, opowieść o odbudowie Warszawy nabiera nowych znaczeń – to przypomnienie, że podniesienie się z ruin jest możliwe”.
Miejscem wrześniowej premiery jest gmach Teatru Wielkiego – Opery Narodowej. Budynek, który sam był świadkiem wojennego zniszczenia i długiego procesu odbudowy zakończonej dopiero w 1965 roku, dziś stanie się przestrzenią dla dzieła, które w sposób bezpośredni splecie historię i teraźniejszość, tragedię i nadzieję.
„Odbudowa to fenomen na skalę międzynarodową. Powinniśmy umieć być z niej dumni” – przypomina reżyserka. „Ta opera jest naszym hołdem dla tych, którzy odbudowywali miasto, i jednocześnie pytaniem, czy my wciąż potrafimy marzyć o wspólnym dobru”.
Daty spektakli
Prapremiera Najlepszego miasta świata. Opery o Warszawie już 19 września 2025. Kolejne spektakle odbędą się 20 września, 18 i 19 października, a także – 21 września. Ze względu na duże zainteresowanie dziełem podjęliśmy decyzję o przygotowaniu dodatkowego, piątego spektaklu. Bilety na operę 21 września będą dostępne na stronie Teatru Wielkiego – Opery Narodowej od 9 września, od godz. 11:00.
***
Pomysłodawcą i kuratorem opery jest Jarosław Trybuś, historyk sztuki, krytyk architektury, wykładowca. Dzieło powstało w koprodukcji Teatru Wielkiego - Opery Narodowej i Sinfonii Varsovii z okazji 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy Warszawy. Projekt finansuje m.st. Warszawa. Prezentacja opery 19 września 2025 r. jest wydarzeniem inaugurującym 68. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”.
Obsada
Dziennikarka – Joanna Freszel
Architektka – Agata Zubel
Przewodnik – Filip Kosior
Realizatorzy
Dyrygent – Bassem Akiki
Reżyseria – Barbara Wiśniewska
Scenografia – Natalia Kitamikado
Kostiumy – Emil Wysocki
Choreografia – Maćko Prusak
Dramaturgia – Marcin Cecko
Reżyseria światła – Aleksandr Prowaliński
Projekcje video – Bartek Macias
Przygotowanie chóru – Łukasz Hermanowicz
Przygotowanie chóru dziecięcego – Danuta Chmurska
Charakteryzacja – Mateusz Stępniak
Cezary Duchnowski, Marcin Rupociński – Realizacja partii elektronicznej, programowanie mediów
Najlepsze miasto świata. Opera o Warszawie – prapremiera 19 września 2025 r.
Kolejne spektakle 20 i 21 września oraz 18 i 19 października
Sinfonia Varsovia
Chór Teatru Wielkiego - Opery Narodowej
Chór dziecięcy „Artos” im. Władysława Skoraczewskiego
Oktet wokalny: Monika Łopuszyńska, Monika Sasinowska (soprany), Roksana Maria Maciejczuk, Elwira Janasik (alty), Paweł Kowalewski, Emil Ławecki (tenory), Michał Dembiński, Przemysław Szkodziński (basy)
Tancerze i tancerki: Justyna Białowąs, Maria Bijak, Katarzyna Hołtra-Kleiber, Zuzanna Kasprzyk, Katarzyna Koziorz, Agata Pankowska, Oliwia Przybyłowicz, Marek Bula, Stanisław Bulder, Daniel Leżoń, Dawid Sozański, Daniel Stanko
