Polacy, którzy odeszli w minionych 12 miesiącach

Przypominamy ludzi kultury i nauki, polityków, ważnych przedstawicieli życia społecznego, którzy zmarli w minionych 12 miesiącach.

Listopad 2016:

05.11. - Janusz Stefański - muzyk jazzowy, należał do czołówki perkusistów jazzowych. Grał w Kwintecie Tomasza Stańki, Kwartecie Zbyszka Namysłowskiego, The Quartet, emigracyjnej grupie Polski Jazz Ensemble.

10.11. - Jerzy Cnota - aktor, odtwórca roli zbójnika Gąsiora z serialu "Janosik". Wystąpił także w wielu filmach takich jak "Perła w koronie", "Miś" czy "Ogniem i mieczem".

11.11. - Mec. Maciej Bednarkiewicz, obrońca w procesach politycznych w PRL, b. prezes Naczelnej Rady Adwokackiej, poseł na tzw. Sejm kontraktowy. Po 1989 r. walczył o skazanie gen. Wojciecha Jaruzelskiego, gen. Czesława Kiszczaka oraz zabójców Grzegorza Przemyka.

Grudzień 2016:

04.12. - Tadeusz Chmielewski - reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Wyreżyserował m.in. "Ewa chce spać", "Jak rozpętałem II wojnę światową", "Nie lubię poniedziałku" oraz "Wierną rzekę".

13.12. - Prof. Andrzej Murzynowski, pierwszy prezes Izby Karnej Sądu Najwyższego po przełomie 1989-90, emerytowany profesor wydziału prawa Uniwersytetu Warszawskiego, ekspert pierwszej w polskim Sejmie komisji śledczej.

15.12. - Bohdan Smoleń - legenda polskiego kabaretu, aktor i satyryk. Największą popularność zdobył dzięki występom w kabarecie Tey u boku Zenona Laskowika. Kojarzony również z serialową rolą listonosza Edzia ze "Świata według Kiepskich".

29.12. - Jerzy Pomianowski - znawca współczesnej Rosji i krajów Europy Wschodniej, pisarz, eseista, tłumacz "Archipelagu GUŁ-ag" Aleksandra Sołżenicyna i książek Izaaka Babla, Antona Czechowa, Lwa Tołstoja.

Styczeń 2017:

03.01. - W wieku 100 lat odszedł w Krakowie gen. bryg, pilot Ludwik Krempa, jeden z ostatnich żyjących polskich lotników z czasów II wojny światowej, kawaler Orderu Virtuti Militari.

05.01. - Gen. Janusz Brochwicz-Lewiński ps. Gryf - bohater Powstania Warszawskiego, żołnierz batalionu AK "Parasol", dowódca grupy szturmowej, która broniła Pałacyku Michla na Woli.

07.01. - Jerzy Kossela - gitarzysta, wokalista, autor tekstów i kompozytor, współzałożyciel zespołu "Czerwone Gitary". Autor muzyki lub tekstu m.in. piosenek "No bo ty się boisz myszy", "Historia jednej znajomości" czy "Matura".

07.01. - Wybitny poznański historyk prof. Lech Trzeciakowski, uznawany za jednego z największych badaczy dziejów XIX i XX wieku.

09.01. - Zygmunt Bauman - filozof i socjolog, twórca koncepcji "płynnej nowoczesności". Do jego najbardziej znanych prac należą m.in. "Etyka ponowoczesna", "Postnowoczesność jako źródło cierpień" czy "Kultura jako praxis".

15.01. - Ks. Mieczysław Maliński, duchowny i pisarz, publicysta, wieloletni przyjaciel Jana Pawła II.

16.01. - Lucjan Wiśniewski - powstaniec warszawski, żołnierz Zgrupowania "Radosław". Członek referatu 993/W o kryptonimie "Wapiennik". Grupa wykonywała wyroki śmierci wydane przez Polskie Państwo Podziemne.

16.01. - Tomasz Kalita - b. rzecznik Sojuszu Lewicy Demokratycznej. W kampanii prezydenckiej w 2015 r. był rzecznikiem sztabu kandydatki Sojuszu Magdaleny Ogórek. W wyborach do parlamentu był "jedynką" gliwickiej listy do Sejmu Zjednoczonej Lewicy.

17.01. - Wiktor Węgrzyn - komandor Motocyklowych Rajdów Katyńskich; był ich pomysłodawcą i organizatorem. Był również inicjatorem motocyklowych zlotów imienia ks. ułana Zdzisława Jastrzębiec-Peszkowskiego na Jasnej Górze.

27.01. - Bohdan Paczowski - architekt, eseista i fotograf. Był zwycięzcą konkursu architektonicznego na siedzibę Muzeum Historii Polski w 2009 roku.

Luty 2017:

04.02. - Andrzej Pogonowski - prawnik, podchorąży artylerii Wojska Polskiego, działacz społeczny i Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

08.02. - Andrzej Tomczak - historyk, archiwista, profesor nauk humanistycznych, w czasie II wojny światowej działacz Związku Walki Zbrojnej.

10.02. - Maria Dmochowska - polityk, lekarka i urzędniczka państwowa, w latach 2006–12 wiceprezes IPN. Posłanka na Sejm X, I i II kadencji, członkini prezydium zarządu i rzecznik prasowy Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.

12.02. - Krystyna Sienkiewicz - aktorka estradowa, teatralna, filmowa i telewizyjna, artystka kabaretowa. Występowała m.in. w Kabarecie Starszych Panów oraz Kabarecie Olgi Lipińskiej.

18.02. - Witold Adamek - operator filmowy, reżyser i scenarzysta. Był członkiem Stowarzyszenia Filmowców Polskich i Polskiej Akademii Filmowej, autorem zdjęć do ponad 170 filmów, seriali i spektakli Teatru TV.

19.02. - Danuta Szaflarska - aktora filmowa i teatralna. Jedna z pierwszych powojennych gwiazd filmowych, nazywana też pierwszą amantką powojennej kinematografii. W Powstaniu Warszawskim łączniczka AK. Znana z filmów "Zakazane piosenki, "Skarb" i "Pora umierać".

Marzec 2017:

01.03. - Jerzy Stawicki - scenarzysta, reżyser i operator. Pracował m.in. przy filmach "Do widzenia, do jutra", "Jak rozpętałem drugą wojnę światową", "Rozmowy kontrolowane" i "Wierna rzeka".

07.03. - Pierwszy biskup legnicki Tadeusz Rybak.

15.03. - Wojciech Młynarski - poeta, reżyser i wykonawca piosenki autorskiej, satyryk, artysta kabaretowy, autor tekstów piosenek i librett, tłumacz, znany przede wszystkim z autorskich recitali; członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

31.03. - Erwin Kruk - pisarz i poeta zasłużony dla życia społecznego i zachowania dziedzictwa kulturowego Mazur; W latach 1989–91 był senatorem I kadencji z listy Komitetu Obywatelskiego; w wyborach prezydenckich w 2010 r. był członkiem Olsztyńskiego Społecznego Komitetu Poparcia Jarosława Kaczyńskiego.

Pod koniec lat 90. pełnił funkcję wiceprezesa zarządu PEN Clubu w Polsce, a także prezesa klubu Stowarzyszenia Pisarzy Polskich w Olsztynie. Był członkiem synodu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. W 1999 współtworzył Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie.

Kwiecień 2017:

05.04. - Olga Johann - warszawska radna PiS, psycholog, socjolog i nauczyciel akademicki. W latach 2002-06 pełniła funkcję wiceprzewodniczącego Sejmiku Województwa Mazowieckiego. Od 2014 r. z ramienia PiS zasiadała w Radzie Warszawy, której była wiceprzewodniczącą.

06.04. - Prof. Jerzy Vetulani - wybitny psychofarmakolog, neurobiolog, biochemik, a także jeden z grona założycieli krakowskiej "Piwnicy pod Baranami". Przez większą część kariery związany z Instytutem Farmakologii PAN w Krakowie.

17.04. - Abp Jeremiasz - ordynariusz prawosławnej diecezji wrocławsko-szczecińskiej, w przeszłości m.in. wieloletni przewodniczący Polskiej Rady Ekumenicznej.

18.04. - Oleg Zakirow - Rosjanin, prowadzący własne śledztwo w sprawie zbrodni katyńskiej, za co został usunięty z KGB. W 2002 r. Aleksander Kwaśniewski nadał mu polskie obywatelstwo a rok później odznaczył Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w ujawnianiu i udokumentowaniu prawdy o zbrodni katyńskiej.

20.04. - Magdalena Abakanowicz - rzeźbiarka, twórczyni abakanów, które zrewolucjonizowały rzeźbę i tkaninę artystyczną. Jej twórczość utożsamiana jest z odważnym eksperymentowaniem z materią. Prace są w zbiorach ponad 70 muzeów i kolekcji publicznych na całym świecie.

22.04. - Stefan Sutkowski – muzykolog, oboista, działacz kulturalny, twórca Warszawskiej Opery Kameralnej.

22.04. - Witold Pyrkosz – aktor teatralny, filmowy i dubbingowy, nazywany "królem polskich seriali". Znany m.in. z "Janosika", "Czterech pancernych i psa", "M jak miłość" czy "Vabanku".

25.04. - Zdzisław Pietrasik – krytyk filmowy i teatralny, dziennikarz, publicysta, szef działu kulturalnego tygodnika „Polityka”.

29.04. - Wiktor Osiatyński – prawnik, pisarz, publicysta, nauczyciel akademicki, działacz społeczny. Specjalizował się w zakresie prawa konstytucyjnego, historii doktryn politycznych i prawnych oraz praw człowieka.

30.04. - Alojzy Szablewski – inżynier, działacz opozycji w okresie PRL, poseł na Sejm I kadencji. Uczestnik strajków w Stoczni Gdańskiej w 1970 i 1980 r., przewodniczący stoczniowej Solidarności w 1981 r., szef komitetu strajkowego w Stoczni Gdańskiej w maju i sierpniu 1988 r.

Maj 2017:

20.05. -  Nestor polskiego pożarnictwa Władysław Pilawski, miał 103 lata. Przez ponad 80 związany ze strażą pożarną, ponad 20 lat był zastępcą Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej.

22.05. - Zbigniew Wodecki - jeden z najpopularniejszych polskich piosenkarzy, skrzypek, trębacz i kompozytor. Znany z takich przebojów jak: "Opowiadaj mi tak", "Pszczółka Maja", "Zacznij od Bacha", "Izolda", "Chałupy".

22.05. - Stanisława Śledziejowska-Osiczko - jedna z ostatnich więźniarek niemieckich obozów koncentracyjnych. W czasie II wojny była więziona i poddawana pseudonaukowym eksperymentom medycznym w KL Ravensbrueck.

22.05. - Paweł Pierściński – fotograf, twórca Kieleckiej Szkoły Krajobrazu. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików. Autor ponad 200 wystaw indywidualnych, laureat wielu nagród i medali.

26.05. - Zbigniew Brzeziński - b. szef Rady Bezpieczeństwa Narodowego w ekipie prezydenta USA Jimmy'ego Cartera. W czasie zimnej wojny odegrał czołową rolę w staraniach USA na rzecz demontażu i upadku komunizmu w Europie Wschodniej, w powstrzymaniu sowieckiej interwencji w Polsce po powstaniu Solidarności i doprowadzeniu do porażki wojsk sowieckich w Afganistanie, co przyczyniło się do rozpadu ZSRS.

31.05. - Tadeusz Jedynak – działacz Solidarności, jeden z sygnatariuszy Porozumienia Jastrzębskiego z 3 września 1980 r. i b. poseł. W niezależną działalność zaangażował się w sierpniu 1980 r. uczestnicząc w strajku w kopalni Manifest Lipcowy w Jastrzębiu Zdroju.

Czerwiec 2017:

14.06. - Andrzej Kiszka ps. Dąb - żołnierz Armii Krajowej i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Bezpieka szukała Kiszki przez kilkanaście lat. Wpadł w jej ręce dopiero pod koniec 1961 r.

27.06. - Piotr Bikont - dziennikarz, publicysta, reżyser i krytyk kulinarny. W PRL działacz opozycji. W latach 70. działał w KSS "KOR". Współpracował z kwartalnikiem "Puls" i łódzką "Solidarnością z Gdańskiem". W stanie wojennym internowany. Pod koniec lat 80. tworzył filmy dokumentalne o polskiej opozycji demokratycznej.

Lipiec 2017:

12.07. - Prof. Lech Morawski - sędzia Trybunału Konstytucyjnego. Od 1990 r. zawodowo związany z Uniwersytetem Mikołaj Kopernika. Kierował m.in. tamtejszą Katedrą Teorii Prawa i Państwa na Wydziale Prawa i Administracji. Był też kierownikiem Katedry Teorii i Filozofii Prawa na UKSW w Warszawie. W grudniu 2015 r. Sejm wybrał go na członka Trybunału, jego kandydaturę zgłosiło PiS.

14.07. - Marek Wysocki - aktor filmowy i telewizyjny, najbardziej znany z roli Pana Samochodzika w ekranizacji powieści Zbigniewa Nienackiego. Kompozytor, konferansjer i twórca "Pana Tik-Taka".

14.07. - Generał brygadier Feliks Dela, pierwszy komendant główny Państwowej Straży Pożarnej i twórca Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego.

14.07. - Julia Hartwig - poetka, eseistka i tłumaczka literatury pięknej. W okresie PRL popierała demokratyczną opozycję. W styczniu 1976 r. należała do sygnatariuszy "Memoriału 101", wyrażającego protest przeciw projektowanym zmianom w Konstytucji PRL. Jej tomy poetyckie to m.in. "Pożegnania", "Czułość", "Nie ma odpowiedzi", "Błyski", "To wróci", "Jasne niejasne".

25.07. - Marian Konieczny - rzeźbiarz, profesor i b. rektor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Był m.in. twórcą pomnika warszawskiej Nike i Lenina w Nowej Hucie oraz dziesiątków innych monumentów w wielu miastach w Polsce i za granicą.

Sierpień 2017:

02.08. - Wanda Chotomska - pisarka, poetka, autorka ponad 200 książek dla dzieci. Swe wiersze, fraszki, prozę i teksty sceniczne dla dzieci drukowała w "Płomyku" - dwutygodniku dla młodzieży, od 1953 r. w "Płomyczku" oraz od 1957 r. w "Misiu" - czasopiśmie dla najmłodszych.

04.08. - Prof. Bogusław Wolniewicz, wybitny filozof, logik i publicysta.

14.08. - Andrzej Blumenfeld - aktor teatralny, filmowy i dubbingowy. Zagrał m.in. w "Pianiście" Romana Polańskiego, "Janie Pawle II" Johna Kenta Harrisona oraz miniserialu "Mistrz i Małgorzata" Macieja Wojtyszki. Występował w serialach m.in. "Ekstradycji", "Czasie honoru" i "M jak miłość".

19.08. - Janusz Głowacki - dramaturg, prozaik, felietonista i autor scenariuszy filmowych. Był współscenarzystą filmu "Rejs". W grudniu 1981 r. wyjechał do Anglii na premierę swej sztuki "Kopciuch". Tam zastał go stan wojenny. Wyjechał do USA, gdzie powstały jego dramaty m.in. "Polowanie na karaluchy", "Antygona w Nowym Jorku" i "Czwarta siostra". Był też autorem takich tomów prozy jak "Z głowy", "Good night Dżerzi".

26.08. - Grzegorz Miecugow - dziennikarz, od 1997 r. współtworzył TVN i jeden z jego sztandarowych programów - "Fakty". Od 2005 r. był jednym z gospodarzy "Szkła kontaktowego" w TVN24. W tej samej telewizji miał program "Inny Punkt Widzenia". Wcześniej pracował w radiowej Trójce i TVP.

27.08 - Roman Giedrojć, Główny Inspektor Pracy.

Wrzesień 2017:

13.09. - Biskup senior diecezji kieleckiej Kazimierz Ryczan. Był ordynariuszem diecezji w latach 1993-2014.

21.09. - Grzegorz Królikiewicz - reżyser filmowy i pedagog. Autor scenariuszy i reżyser filmów dokumentalnych i fabularnych m.in. "Na wylot", "Wieczne pretensje", "Przypadek Pekosińskiego", "Sąsiady". Był autorem wielu książek poświęconych teorii kina.

29.09. - Wiesław Michnikowski - wybitny aktor, wykonawca słynnych przebojów Kabaretu Starszych Panów m.in. "Wesołe jest życie staruszka", "Addio pomidory" czy "Jeżeli kochać", odtwórca pamiętnej roli Jej Ekscelencji w "Seksmisji" Juliusza Machulskiego.

Październik 2017:

04.10. - Bronisław Chromy - rzeźbiarz, medalier i malarz. Autor pomników i rzeźb plenerowych w całej Polsce, współzałożyciel Piwnicy pod Baranami. Do najbardziej znanych pomników, które stworzył dla Krakowa należą: Smok Wawelski u stóp Wawelu i stojący na Bulwarze Czerwieńskim pomnik psa Dżoka, który stał się symbolem psiej wierności.

07.10. - Biskup Wacław Świerzawski, ordynariusz diecezji sandomierskiej w latach 1992–2002.

14.10. - Anna Szałapak - artystka "Piwnicy Pod Baranami", pieśniarka nazwaną przez Agnieszkę Osiecką "Białym Aniołem Piwnicy pod Baranami", ale też doktor nauk humanistycznych z zakresu etnografii i antropologii kultury, wieloletni pracownik Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.

18.10. - Ryszard Kowalczyk - wraz z bratem w 1971 r. wysadził aulę WSP w Opolu w sprzeciwie wobec krwawego stłumienia protestów na Wybrzeżu wysadził aulę Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu.

19.10. - Zofia Bartoszewska - wdowa po Władysławie Bartoszewskim, wieloletnia współpracowniczka Państwowego Instytutu Wydawniczego. Po wprowadzeniu stanu wojennego współpracowała z Prymasowskim Komitetem Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom.

20.10. - Prof. Adam Sobiczewski - fizyk i popularyzator nauki. Wieloletni pracownik Narodowego Centrum Badań Jądrowych. Przewidział istnienie bardzo stabilnych jąder atomowych najcięższych pierwiastków. Za to odkrycie w 1995 r. otrzymał tzw. polskiego Nobla - nagrodę przyznawaną przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej.

20.10. - Ks. infułat Stanisław Bogdanowicz, wieloletni proboszcz Bazyliki Mariackiej w Gdańsku, represjonowany i zaangażowany w pomoc opozycji antykomunistycznej oraz autor wielu książek o historii oraz architekturze i dziejach gdańskich kościołów.

21.10. - Lech Ordon - aktor filmowy i teatralny. Popularność przyniosły mu role m.in. w "Żonie dla Australijczyka", "Jak rozpętałem drugą wojnę światową", "Nie lubię poniedziałków", "Chłopach" i "Janosiku" oraz w wielu spektaklach Teatru Telewizji.

22.10. - Prof. Zdzisław Mrugalski - określany największym polskim zegarmistrzem. Wykładowca na Wydziale Mechaniki Precyzyjnej Politechniki Warszawskiej. Kierował też Zakładem Konstrukcji Urządzeń Precyzyjnych. Współtwórca Klubu Miłośników Zegarów i Zegarków, największego w Polsce stowarzyszenia pasjonatów tej dziedziny mechaniki.

Odeszli w minionych 12 miesiącach na świecie

Przypominamy ludzi polityki, kultury, nauki, przedstawicieli życia społecznego na świecie, którzy zmarli w ciągu ostatniego roku. Odeszli m.in.: przywódca Kuby Fidel Castro, kanclerz Niemiec Helmut Kohl, politolog i strateg Zbigniew Brzeziński, socjolog i filozof Zygmunt Bauman.

LISTOPAD 2016

7.11. - Janet Reno, pierwsza w historii USA kobieta piastująca urząd ministra sprawiedliwości - prokuratora generalnego.

7.11. - Kanadyjski poeta i piosenkarz Leonard Cohen; syn żydowskich emigrantów z Litwy. Do jego najbardziej znanych ballad należą m.in. "Hallelujah" czy "Suzanne". W październiku ub.r. ukazała się jego ostatnia płyta zatytułowana "You Want It Darker". Miał 82 lata.

11.11. - Robert Vaughn, wybitny amerykański aktor filmowy i telewizyjny, znany z takich filmów jak "Bullitt", czy "Siedmiu wspaniałych".

16.11. - Melvin Laird, polityk Partii Republikańskiej, minister obrony USA w czasach prezydentury Richarda Nixona, główny architekt polityki, która pozwoliła na wycofanie się armii USA z Wietnamu.

25.11. - Fidel Castro, przywódca kubańskiej rewolucji, która doprowadziła do obalenia w 1959 roku dyktatury Fulgencio Batisty. Castro przez 47 lat rządził krajem żelazną ręką, bezwzględnie zwalczał przeciwników i wszelkie ruchy opozycyjne, a zmonopolizowana przez państwo gospodarka stanęła na progu bankructwa. W lutym 2008 roku zrezygnował z funkcji przewodniczącego Rady Państwa i przekazał sprawowanie władzy swemu młodszemu bratu, Raulowi, który rozpoczął ograniczone próby reform wolnorynkowych. Miał 90 lat.

GRUDZIEŃ 2016

2.12. - Niemiecka aktorka i pieśniarka Gisela May, najsłynniejsza niemiecka interpretatorka songów Bertolta Brechta.

7.12. - Gabriel Jan Mincewicz, wicemer rejonu wileńskiego, znany polski polityk, działacz społeczny, założyciel zespołu folklorystycznego „Wileńszczyzna” oraz orędownik oświaty polskiej na Litwie; miał 78 lat.

7.12. - Brytyjski gitarzysta Greg Lake, muzyk odpowiedzialny za wizerunek grupy w takich zespołach, jak Emerson, Lake&Palmer i King Crimson; jeden z ojców założycieli progresywnego rocka.

8.12. - John Glenn, pierwszy amerykański astronauta, który wykonał lot orbitalny na pokładzie statku kosmicznego, wieloletni senator z ramienia Partii Demokratycznej.

13.12. - Aktor, poeta, autor ballad o “Solidarności” Andrzej Wasilewicz, zagrał w ponad 20 filmach, m.in. w komedii Sylwestra Chęcińskiego "Nie ma mocnych", w której wcielił się w postać Zenka. Miał 65 lat.

18.12. - Amerykańska aktorka węgierskiego pochodzenia Zsa Zsa Gabor, uważana za prototyp celebrytki; miała 99 lat. Wystąpiła w 64 filmach, w tym w komedii "Naga broń 2 i Pół".

20.12. -    Michele Morgan, jedna z największych gwiazd kina francuskiego, pierwsza laureatka nagrody dla najlepszej aktorki na festiwalu w Cannes. Ogólnoświatową sławę zdobyła rolą w "Ludziach za mgłą" Marcela Carne.

22.12. -    Wnuk Józefa Stalina Jewgienij Dżugaszwili; miał 80 lat. Z zawodu wojskowy, był obywatelem Rosji i Gruzji. Wielokrotnie składał pozwy dotyczące obrony - jak twierdził - dobrego imienia swego dziadka.

25.12. - Słynny brytyjski piosenkarz George Michael, urodzony w Londynie jako Georgios Kyriacos Panayiotou. W swojej karierze sprzedał ponad 100 mln płyt. Był współzałożycielem legendarnego zespołu "Wham!", który stworzył m.in. świąteczny hit "Last Christmas". Miał 53 lata.

27.12. -    Claude Gensac, francuska aktorka, która wystąpił w ponad 100 filmach; w 10 z nich była ekranową żoną Louisa de Funesa.

27.12. -    Carrie Fisher, która przeszła do historii kina i pop kultury jako księżniczka Leia z "Gwiezdnych wojen"; miała 60 lat.

28.12. -    Amerykańska aktorka Debbie Reynolds, która odeszła zaledwie dzień po śmierci swej córki, Carrie Fisher. Zagrała m.in. w filmie muzycznym "Deszczowa piosenka" (1952 r.); w 1964 r. nominowana do Oscara za rolę w filmie "Niezatapialna Molly Brown".

28.12. -    Generał Gregorio Alvarez, ostatni dyktator Urugwaju, który rządził w latach 1981-85; miał 91 lat. W 2009 r. skazany na 25 lat więzienia za śmierć opozycjonistów i łamanie praw człowieka.

30.12. -    Allan Williams, odkrywca i pierwszy menadżer legendarnego zespołu The Beatles; miał 86 lat.

31.12. -    Książę Dymitr Romanowicz Romanow, senior dzierżącego do 1917 roku carski tron Rosji rodu Romanowów; miał 90 lat.

STYCZEŃ 2017

2.01. - John Berger, brytyjski intelektualista, pisarz, malarz i krytyk sztuki; laureat prestiżowej Nagrody Bookera za powieść "G.".

3.01. - Rosyjski kosmonauta i pilot-oblatywacz Igor Wołk, znany z udziału w testowaniu atmosferycznej wersji radzieckiego promu kosmicznego Buran.

7.01. - Mario Soares, były prezydent Portugalii, współzałożyciel Partii Socjalistycznej Portugalii. Miał decydujący udział w przemianach demokratycznych tego kraju po bezkrwawej Rewolucji Goździków, która w 1974 r. zakończyła ponad 40-letnią dyktaturę.

8.01. - Akbar Haszemi Rafsandżani, prezydent Iranu w latach 1989-97; miał 82 lata.

9.01. - Zygmunt Bauman, socjolog, jeden z najwybitniejszych i najczęściej cytowanych na świecie polskich akademików, twórca koncepcji "płynnej nowoczesności"; miał 91 lat.

10.01. -    Roman Herzog, prezydent Niemiec w latach 1994-99, zapamiętany jako zwolennik reform. Z zawodu prawnik, przed objęciem urzędu prezydenta stał na czele Federalnego Trybunału Konstytucyjnego; miał 82 lata.

10.01. -    Clare Hollingworth, brytyjska dziennikarka, która jako pierwsza poinformowała świat w 1939 roku, że wraz z atakiem hitlerowskich Niemiec na Polskę rozpoczęła się II wojna światowa. Do historii przeszło to jako "news stulecia".

13.01. -    Lord Snowdon (Anthony Armstrong-Jones), brytyjski fotograf i twórca filmów dokumentalnych, były małżonek księżniczki Małgorzaty, młodszej siostry brytyjskiej królowej Elżbiety II.

23.01. -    Gorden Kaye, brytyjski aktor, znany najbardziej z roli Rene, właściciela kawiarni w komediowym serialu "'Allo 'Allo!" z lat 80.

25.01. - Harry Mathews, amerykański pisarz, należący do czołowych przedstawicieli postmodernizmu.

27.01. -    Emmanuelle Riva, francuska aktorka, nominowana w 2013 roku do Oscara za pierwszoplanową rolę w dramacie "Miłość" Michaela Hanekego; miała 89 lat.

LUTY 2017

12.02. -    Al Jarreau, amerykański wokalista jazzowy, kilkukrotny laureat nagrody Grammy; swoją muzykę, będącą mieszkanką popu, funku, salsy i jazzu, Jarreau nazywał "Youmbination" lub "Jarreau-Music".

13.02. -    Kim Dzong Nam, 46-letni przyrodni brat przywódcy Korei Północnej Kim Dzong Una; zaatakowany i otruty na lotnisku w Kuala Lumpur, skąd chciał odlecieć do Makau, zmarł w drodze do szpitala.

19.02. -    Kaci Kullmann Five, norweska polityk, przewodnicząca Norweskiego Komitetu Noblowskiego.

20.02. -    Witalij Czurkin, od 2006 r. stały przedstawiciel Rosji w ONZ i w Radzie Bezpieczeństwa ONZ; wcześniej był rzecznikiem, a następnie wiceszefem MSZ oraz ambasadorem w Kanadzie, Belgii.

21.02. -     Stanisław Skrowaczewski, znany polski dyrygent i kompozytor, dyrektor muzyczny i dyrygent orkiestry stanu Minnesota w latach 1960–80.

MARZEC 2017

17.03. -    Derek Walcott, angielskojęzyczny poeta, uhonorowany w 1992 r. literacką nagrodą Nobla, autor ponad 20 zbiorów poetyckich; pisał też sztuki sceniczne i eseje.

18.03. - Kardynał Miloslav Vlk, emerytowany arcybiskup Pragi i prymas Czech; po tzw. aksamitnej rewolucji i upadku komunizmu z nominacji Jana Pawła II został metropolitą Pragi. W latach 1993-2001 był przewodniczącym Rady Konferencji Episkopatów Europy. Mocno związany z Polakami i z Polską.

18.03. - Chuck Berry, słynny amerykański muzyk, legenda rock and rolla; miał 90 lat. Był twórcą takich przebojów, jak "Roll Over Beethoven", "School Day" czy "Johnny B. Good".

20.03. - David Rockefeller, bankier, filantrop i kolekcjoner sztuki.

21.03. - Martin McGuinness, były zastępca pierwszego ministra Irlandii Północnej oraz były dowódca IRA.

21.03. - Piotr Małoszewski, polski geolog, członek Centralnego Komitetu Katolików Niemieckich, działacz polonijny.

28.03. - Ahmed Kathrada, jeden z liderów walki z apartheidem i bliski przyjaciel byłego prezydenta Republiki Południowej Afryki Nelsona Mandeli.

31.03. - James Rosenquist, pionier i czołowa postać pop-artu lat 60. XX wieku. Miał wystawy w najbardziej uznanych muzeach świata, w tym w nowojorskim Muzeum Sztuki Nowoczesnej oraz Guggenheim Museum Bilbao w Hiszpanii.

KWIECIEŃ 2017

1.04. - Jewgienij Jewtuszenko, rosyjski poeta, jeden z najpopularniejszych twórców pokolenia lat 60. w ZSRR. Jego dorobek literacki to około 150 książek. Był również scenarzystą, reżyserem, aktorem, tłumaczem i redaktorem literackim, autorem audycji radiowych i telewizyjnych.

8.04. - Gieorgij Greczko, rosyjski kosmonauta, który w latach 1975-85 odbył trzy loty na orbitę wokółziemską.

9.04. - Carme Chacon, pierwsza kobieta na stanowisku ministra obrony Hiszpanii oraz ważna postać w Hiszpańskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej.

11.04. - Michael Ballhaus, niemiecki operator o międzynarodowej sławie współpracujący z największymi twórcami Hollywood. Do ponad 80 filmów, przy których Ballhaus stawał za kamerą, zaliczają się m.in. "Chłopcy z ferajny" czy "Gangi Nowego Jorku".

26.04. - Jonathan Demme, amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy, który nakręcił oscarowy film "Milczenie owiec" (1991).

MAJ 2017

2.05. - Heinz Kessler, były minister obrony narodowej NRD; miał 97 lat. W 1993 roku skazano go na 7,5 roku więzienia jako współodpowiedzialnego za zabijanie uciekinierów na granicy z RFN i Berlinem Zachodnim, ale ze względu na stan zdrowia odbył tylko część kary.

12.05. - Mauno Koivisto, były premier prezydent Finlandii; miał 93 lata.

17.05. - Wiktor Gorbatko, który w 1980 r. zakończył erę lotów orbitalnych pierwszej ekipy radzieckich kosmonautów szkolonych wraz z Jurijem Gagarinem.

18.05. - Chris Cornell, amerykański muzyk, wokalista zespołów Soundgarden i Audioslave; miał 52 lata.

18.05. - Roger Ailes, założyciel i były szef Fox News.

23.05. - Roger Moore, brytyjski aktor, najlepiej znany jako odtwórca roli Jamesa Bonda; miał 89 lat.

26.05. - Laura Biagiotti, słynna włoska projektantka mody; miała 73 lata. Znana z wykorzystywania luksusowych dzianin, za sprawą których zyskała przydomek Królowej Kaszmiru.

26.05. - Zbigniew Brzeziński, były szef Rady Bezpieczeństwa Narodowego w ekipie prezydenta USA Jimmy'ego Cartera (1977-81), jeden z najbardziej wpływowych politologów i strategów polityki zagranicznej USA. Miał 89 lat. Mówił o sobie, że jest Amerykaninem, który sercem pozostał przy Polsce.

27.05. - Gregg Allman, założyciel i solista zespołu The Allman Brothers Band, uważanego za jedną z najbardziej wpływowych grup rockowych poprzedniego stulecia.

29.05. - Konstandinos Mitsotakis, premier Grecji; miał 98 lat. W swej karierze kierował różnymi ministerstwami, w tym finansów, gospodarki i spraw zagranicznych.

29.05. -    Manuel Noriega, dyktator Panamy w latach 1983-89; w kraju został skazany za powiązania ze zniknięciami i zabójstwami opozycjonistów na łącznie ponad 60 lat więzienia.

31.05. - Kardynał Lubomyr Huzar, wieloletni zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego.

CZERWIEC 2017

16.06. - Helmut Kohl, kanclerz federalny Niemiec w latach 1982-98 i przewodniczący Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej; miał 87 lat. 16-letni okres jego rządów obejmuje kluczowe wydarzenia związane z kresem zimnej wojny i zjednoczeniem obu państw niemieckich.

19.06. - Otto Warmbier, amerykański student, który został aresztowany w Korei Północnej i skazany na 15 lat w obozie pracy za próbę zabrania propagandowego plakatu wiszącego w hotelu. W czerwcu 2017 r. został w stanie śpiączki przetransportowany do USA, gdzie zmarł. Władze Korei Północnej zaprzeczyły, jakoby jego stan spowodowany był torturami.

27.06. -    Michael Bond, brytyjski pisarz, najbardziej znany jako twórca postaci misia Paddingtona.

30.06. -    Simone Veil, francuska polityk, była więźniarka obozu Auschwitz-Birkenau, była przewodnicząca Parlamentu Europejskiego (1979-1982). Miała 89 lat.

LIPIEC 2017

5.07. - Kardynał Joachim Meisner, były arcybiskup Kolonii. Pochodzący z Wrocławia Meisner kierował największą niemiecką diecezją przez 25 lat.

5.07. - Joaquin Navarro-Valls, były rzecznik Watykanu, wieloletni bliski współpracownik Jana Pawła II i Benedykta XVI.

7.07. - Aleksiej Grażdankin, rosyjski socjolog, wicedyrektor i współtwórca niezależnej pracowni badań opinii publicznej Centrum Lewady.

9.07. - Anton Nosik, znany rosyjski bloger, dziennikarz, nazywany jednym z ojców rosyjskiego internetu.

13.07. - Liu Xiaobo, chiński pisarz, laureat Pokojowej Nagrody Nobla, obrońca praw człowieka i dysydent skazany na 11 lat więzienia za działalność opozycyjną.

15.07. - Martin Landau, amerykański aktor filmowy i telewizyjny, laureat Oscara za drugoplanową rolę w filmie z 1994 r. "Ed Wood".

20.07. -    Chester Bennington, amerykański muzyk, wokalista zespołu Linkin Park.

27.07. -    Sam Shepard, amerykański aktor i dramaturg; znany m.in. z takich filmów, jak "Helikopter w ogniu" czy "Raport Pelikana".

31.07. - Jeanne Moreau, aktorka, reżyserka i piosenkarka, wielka dama francuskiego kina; miała 89 lat.

SIERPIEŃ 2017

4.08. - Franciszek Brzezicki, założyciel polskiej podziemnej, antyniemieckiej organizacji działającej podczas II wojny światowej, więzień niemieckich obozów i sowieckich łagrów; był też jednym z założycieli i aktywnych członków Żytomierskiego Obwodowego Związku Polaków na Ukrainie. Miał 92 lata.

8.09. - Pierre Berge, biznesmen i mecenas sztuki, a także były wieloletni partner słynnego, nieżyjącego już francuskiego kreatora mody Yves Saint Laurenta. Miał 86 lat.

20.08. -    Jerry Lewis, amerykański aktor filmowy, piosenkarz, komik i artysta estradowy. Przez pewien czas był najlepiej opłacanym aktorem w Hollywood.

27.08. -    Ibrahim Jazdi, minister spraw zagranicznych Iranu po zwycięstwie rewolucji islamskiej w 1979 r.

28.08. -    Tsutomu Hata, były premier Japonii i kilkukrotny minister.

WRZESIEŃ 2017

3.09. -    John Ashbery, uważany za jednego z najwybitniejszych amerykańskich poetów; w Polsce tłumaczenia jego wierszy ukazywały się głównie na łamach "Literatury na Świecie".

13.09. - Frank Vincent, amerykański aktor, znany z roli w serialu telewizyjnym "Rodzina Soprano" czy z filmów Martina Scorsese "Wściekły byk", "Chłopcy z ferajny", "Kasyno".

21.09. -    Liliane Bettencourt, dziedziczka fortuny koncernu kosmetycznego L'Oreal, będąca według magazynu "Forbes" najbogatszą kobieta świata; miała 94 lata.

PAŹDZIERNIK 2017

2.10. - Tom Petty, amerykański muzyk southernrockowy, wokalista i gitarzysta, członek działającej na przełomie lat 80. i 90. grupy Traveling Wilburys.

3.10. -  Dżalal Talabani, były prezydent Iraku; wielokrotnie mediował między szyickimi, sunnickimi i kurdyjskimi ugrupowaniami w Iraku.

9.10. - Jean Rochefort, jeden z najwybitniejszych i najpopularniejszych aktorów francuskiego kina, znany m.in. z filmu "Mąż fryzjerki"; miał 87 lat.

17.10. - Danielle Darrieux, francuska aktorka filmowa i teatralna; wystąpiła w ponad stu filmach. Miała 100 lat.

24.10. - Fats Domino, amerykański pianista i wokalista, który do wczesnej muzyki rockowej dodał nowoorleański klimat; twórca takich przebojów, jak "Blueberry Hill", "Shake, Rattle and Roll", sprzedał ponad 110 mln płyt. Miał 89 lat. (PAP)