Korzystaliśmy, na ile to było tylko możliwe, z uroków tegorocznego lata, a tymczasem - ani nie spostrzegliśmy się kiedy - Słońce w swej wędrówce po Ekliptyce systematycznie podążało ku równikowi niebieskiemu, przez co jego deklinacja - czyli wysokość nad równikiem - malała, a w związku z tym, dni stawały się nieubłaganie coraz to krótsze. Nad ranem, 23 września o godz. 03.54, Słońce znajdzie się na równiku niebieskim - w punkcie Wagi - potczem przejdzie z półkuli północnej nieba na południową i tym samym rozpocznie się astronomiczna Jesień.
Niezależnie od tego faktu, w Niepołomicach w dniu 1 września, Słońce wschodzi o godz. 5.55 a zachodzi o godz. 19.24, natomiast 30 września, wschodzi o godz. 6.39 a zachodzi o 18.21, zatem w ciągu tego miesiąca ubędzie nam dnia w Małopolsce o 107 minut! Skutkiem istnienia zjawiska refrakcji w atmosferze ziemskiej - wszystkie obiekty na niebie widzimy wyżej niż są one w rzeczywistości - faktyczne zrównanie długości dnia z nocą będzie dopiero 25 września. Ponadto, w piątek 28 września, planowana jest Małopolska Noc Naukowców - będą m. innymi: drzwi otwarte w MOA w Niepołomicach, OA UJ na Bielanach, czy pokazy uruchomienia wahadła Foucaulta ilustrujące rotację Ziemi, w Polskim Narodowym Panteonie, czyli w kościele św. św. Piotra i Pawła, przy ul. Grodzkiej w Krakowie (początki prelekcji o godz. 19, 20 i 21). Oby tylko dopisały nam wtedy humory, a przede wszystkim pogoda obserwacyjna.
Jeśli chodzi o stan aktywności magnetycznej naszej gwiazdy, to w tym miesiącu, podobnie jak to było w wakacje, należy się spodziewać braku, ewentualnie małej ilości plam, pochodni, czy protuberancji, na tarczy naszej gwiazdy. Słońce bowiem weszło w stan minimalnej aktywności, między 24 a 25 cyklem jedenastoletniej aktywności.
Ciemne, bezksiężycowe noce, dogodne do obserwacji astronomicznych, wystąpią na przełomie pierwszej i drugiej dekady września, bowiem Księżyc rozpocznie ten miesiąc po sierpniowej pełni, podążając do ostatniej kwadry, która przypadnie w dniu 3.IX. o godz. 04.37, nów będzie 9.IX. o godz.20.01, pierwsza kwadra 17.IX. o godz.01.15 i pełnia 25.IX. o godz. 04.52. Księżyc znajdzie się w perygeum (najbliżej Ziemi) 8.IX. o godz.03, a w apogeum (najdalej od nas) będzie 20.IX. o godz.03. Natomiast na godzinę przed ostatnią kwadrą 3.IX., Księżyc zakryje Aldebarana, najjaśniejszą gwiazdę w konstelacji Byka. U nas, nad ranem 3.IX. widoczne będzie tylko ich zbliżenie na niebie.
Jeśli chodzi o planety, to Merkurego możemy obserwować bardzo nisko nad horyzontem porannego nieba, tylko w pierwszym tygodniu września, potem skryje się on w promieniach Słońca. Natomiast Wenus, jako Gwiazda Wieczorna, króluje nisko na zachodnim niebie, zachodząc ponad godzinę po Słońcu, a z upływem dni, będzie dostępna coraz niżej nad horyzontem. W dniu 2 września zbliży się do Spiki, najjaśniejszej gwiazdy w konstelacji Panny, na odległość półtora stopnia. Ponadto, wieczorem 21 września, osiągnie maksimum swej jasności na niebie. Czerwonawego Marsa, po lipcowej opozycji, będzie można obserwować przez całą noc, w gwiazdozbiorze Koziorożca. Ponadto w dniu 20 września zbliży się doń Księżyc na odległość 5 stopni. Jowisz, gości w gwiazdozbiorze Wagi, a dostrzeżemy go nad południowo-zachodnim horyzontem. Ponadto w dniu 14.IX. zbliży się do niego Księżyc na odległość 4 stopni. Natomiast Saturn, przystrojony w pierścienie, świeci na tle gwiazdozbioru Strzelca, a dostrzeżemy go przez cały miesiąc na wieczornym niebie, aż do północy. W dniu 17.IX. do planety zbliży się na odległość 2 stopni Księżyc, będący dzień po pierwszej kwadrze. Uran będzie widoczny prawie przez całą noc w gwiazdozbiorze Byka, bowiem dopiero w dniu 24.X. będzie w opozycji do Słońca. Natomiast w gwiazdozbiorze Wodnika, przez całą noc można obserwować Neptuna, który 7.IX. będzie w opozycji do Słońca, ale do jego obserwacji trzeba się już posłużyć chociażby małą lunetką.
Aby w tym powakacyjnym miesiącu, móc obserwować Księżyc i jego zbliżenia do planet, najłatwiej będzie skorzystać z lunet Młodzieżowego Obserwatorium Astronomicznego w Niepołomicach, które się mieści przy ul. Mikołaja Kopernika 2 (tel. 12-281-15-61) - szczególnie tu polecam Małopolską Noc Astronomiczną 29 września, bowiem wtedy też znajdziemy się szczęśliwie nieomal u progu października, okresu - miejmy nadzieję - prawdziwie Babiego Lata i rozpoczynającego się nowego roku akademickiego. Na zakończenie zapamiętajmy staropolskie przysłowie:
"Jesień tego nie zrodzi, czego wiosna nie zasiała"
dr Adam Michalec MOA
