Henry Purcell (1659-1695) był twórczym fenomenem. Zmarł mając zaledwie 36 lat (prawdopodobnie na gruźlicę). Pozostawił po sobie ogromną ilość niezwykle różnorodnych utworów – od dostojnej muzyki liturgicznej po sprośne ballady uliczne. Był na tyle poważanym kompozytorem, że pochowano go w Westminster Abbey. Niesamowite jest to, że w czasie swojego krótkiego życia służył trzem angielskim królom: Karolowi II (panującemu w latach 1660-1685), Jakubowi II (panującemu w latach 1685-1688), Wilhelmowi III (panował w latach 1689-1694 wspólnie z Marią II Stuart i po jej śmierci do 1702 roku).

O kompozytorze:

Henry Purcell (1659-1695) był twórczym fenomenem. Zmarł mając zaledwie 36 lat (prawdopodobnie na gruźlicę). Pozostawił po sobie ogromną ilość niezwykle różnorodnych utworów – od dostojnej muzyki liturgicznej po sprośne ballady uliczne. Był na tyle poważanym kompozytorem, że pochowano go w Westminster Abbey. Niesamowite jest to, że w czasie swojego krótkiego życia służył trzem angielskim królom: Karolowi II (panującemu w latach 1660-1685), Jakubowi II (panującemu w latach 1685-1688), Wilhelmowi III (panował w latach 1689-1694 wspólnie z Marią II Stuart i po jej śmierci do 1702 roku). Niestety niewiele informacji na jego temat przetrwało do naszych czasów. Właściwie nie wiemy nic o jego pochodzeniu, życiu prywatnym, codziennym życiu. Wiadomo na pewno, że Henry Purcell był muzykiem i kompozytorem o niezwykłych zdolnościach, że przeszedł mutację w wieku 14 lat, a w latach 1674-1678 był odpowiedzialny za strojenie organów w Opactwie Westminsterskim w Londynie. Artysta miał zaledwie 20 lat, kiedy został jednym z organistów w Westminster (po Johnie Blowie). Dzięki pracy w Chapel Royal stał się znany w środowisku królewskim. W następnym roku został oficjalnym opiekunem królewskich instrumentów i wykonał organy specjalnie na koronację Jakuba II w 1685 roku i Wilhelma III w 1689 roku. W 1682 roku poślubił Frances, z którą miał sześcioro dzieci, z których wieku dojrzałego dożyło tylko dwoje: Frances, która wydała kilka utworów ojca (szczególnie Orpheus Britannicus w dwóch księgach) oraz Edward – organista w dwóch londyńskich kościołach. O jego wczesnym zgonie wiadomo tyle, że dniu śmierci był tak słaby, że nie był w stanie spisać swojego testamentu. Jego pogrzeb był bardzo uroczysty – połączone chóry opactwa i Chapel Royal wykonały min. muzykę żałobną skomponowaną ku czci zmarłej zaledwie na kilka miesięcy przed nim Królowej Marii II.

O utworach:

Wczesna twórczość Purcella jest zdominowana przez muzykę instrumentalną i sakralną. Datowana ok. 1680 roku, Chaconne g-moll [1] być może była częścią zagubionego, okolicznościowego utworu. Manuskrypt sugeruje partie skrzypiec, dwóch altówek i kontrabasu, układu, który kompozytor Matthew Locke stosował w muzyce teatralnej tamtych czasów. Również na rok 1680 datowany jest O God, Thou art my God [11], jeden z najlepszych utworów służących oprawie sakralnej, który skomponował dla swojego chóru w Opactwie Westminsterskim. Remember not, Lord, our offences (około roku 1680, [14]) oparty jest na tekście zaczerpniętym z Modlitewnika powszechnego i stanowi przykład mistrzowskiego rzemiosła 21-letniego kompozytora, w którym harmonia podkreśla znaczenie tekstu. Jehova, quam multi sunt hostes mei [20] jest jednym z dwóch istniejących opracowań tego tekstu łacińskiego przez Purcella (ok.1680 r.). Ta przepiękna parafraza Psalmu 3 mogła zostać skomponowana specjalnie dla Królowej Katarzyny Bragançy – małżonki Króla Karola II. Z wczesnej twórczości kompozytora pochodzi także utwór Evening Service g-moll, z 1682 roku, zawierający potrójny Magnificat [12] i Nunc dimittis [13]. Mimo że utwory na głos i lutnię były tworzone o wiele rzadziej niż na chór, to hymn ‘Now that the Sun hath veiled his light’ [20], (ok. 1688 roku) stanowi połączenie inspirującej melodyjności i głębi. Utwór przez lata pozostał bezkonkurencyjny dla innych brytyjskich kompozytorów, aż do pojawienia się Edwarda Elgara 200 lat później. Inną ważną częścią dorobku kompozytora jest seria uroczystych utworów pisanych na szczególnie istotne państwowe okazje. Kolekcja ta zawiera dwie zachwycające ody, skomponowane z okazji urodzin Królowej Marii II Stuart (w dniu 30 kwietnia). ‘Crown the altar, deck the shrine’, pochodzi z ody Celebrate this Festival (1693, [20]), zaś porywający duet ‘Sound the trumpet, sound’ jest najbardziej znanym fragmentem Come, ye sons of art, away (1694, [2]). Królowa Maria miała wówczas zaledwie 30 lat i nie mogła przypuszczać, że nie tylko będą to jej ostatnie urodziny, ale i że samemu Purcellowi pozostało jedynie 19 miesięcy życia. Na pogrzeb Królowej Marii – 5 marca 1695 roku, kompozytor napisał kilka nowych dzieł, przede wszystkim hymn Thou knowest, Lord, the secrets of our hearts [15], którym doprowadził wiernych do łez. Przez ostatnie 5 lat życia, Purcell skupił się na tworzeniu muzyki do sztuk i śpiewanych dramatów. Nie wszystkim utworom udało się przetrwać upływ czasu, jak chociażby Pausanias (1695), z którego zachował się jedynie duet, a także Sweeter than roses [18] i Oedipus (?1692), z którego jedynie wspaniałe Music for while [17] ocalało. Na szczęście przetrwały muzyczne fragmenty komedii Johna Drydena Amphitryon (1690): Scotch Tune [8] oraz Abdelazar, or The Moor’s Revenge (1695), z którego pochodzi słynne Rondo [4] i Aria [6]. Innym utworem związanym z teatrem jest pieśń z 1692 roku If music be the food of love [5], pierwsza z trzech opracowań poematu Henry’ego Hevenighama, opartego na fragmencie komedii Twelfth Night (Wieczór Trzech Króli) Shakespeare’a. Naturalną koleją rzeczy dla Purcella było skomponowanie utworu na większą skalę. Wspaniałym tego rezultatem była Dido and Aeneas (Dydona i Eneasz) – pierwsza opera w twórczości brytyjskiego kompozytora. Dydona – królowa Kartaginy jednoczy się z Eneaszem – wodzem trojańskim. Pod przebraniem Merkurego, Czarownica przypomina Eneaszowi o jego obowiązku podróży do Włoch. Historia kończy się jednak tragicznie: Dydona umiera ze złamanym sercem, śpiewając swój lament ‘When I am laid in earth’ [21]. Pod koniec życia kompozytor stworzył serię operowych przedstawień i masek, które są umieszczone pośród jego szczytowych osiągnięć. King Arthur, or The British Worthy (1691) zostało po raz pierwszy wykonane w Dorset Garden Theatre w 1691 roku, gdzie odniosło natychmiastowy sukces, w niemniejszy sposób niż Fairest Isle [7], patriotyczna pieśń, którą Venus śpiewa pod koniec utworu. W 1692 roku Purcell skomponował kolejny hit: adaptację Snu nocy letniej Shakespeare’a pod tytułem The Fairy Queen, z której pochodzi Symphony [16] napisana, by zachęcić publiczność do powrotu na swoje miejsca przed rozpoczęciem kolejnego aktu. Ostatni rok życia kompozytora przyniósł dwie nowe produkcje. The Indian Quenn (1695) jest egzotycznym widowiskiem, opartym na tragicznym konflikcie pomiędzy Aztekami a Majami. Trumpet Tune [10] prosi o pomoc we wzmocnieniu ducha królowej Majów – Zempoalli. Ostatnie badania podniosły pytanie co do przypisana kompozycji Tempest, ot The Enchanted Island (1695) (ostatnia z adaptacji Shakespeare) Purcellowi, jednakże po wysłuchaniu ‘Arise ye subterranean winds’ [3] ciężko jest mieć jakiekolwiek wątpliwości.