WOJCIECH KARPIŃSKI - "Twarze"

WOJCIECH KARPIŃSKI zalicza się do najwybitniejszych polskich eseistów, historyków idei i znawców sztuki. Swoimi książkami — Książki zbójeckie (Londyn, 1988), Herb wygnania (Paryż, Zeszyty Literackie, 1989) i Twarze (Warszawa, Zeszyty Literackie, 2012 — w druku) — wprowadza kolejne pokolenia czytelników w obszar polskiej kultury emigracyjnej — Witolda Gombrowicza, Konstantego A. Jeleńskiego, Czesława Miłosza, Józefa Czapskiego, a także obszar kultury europejskiej, jak w tomie Pamięć Włoch (Wydawnictwo Literackie, 1982) — zaliczanym do najważniejszych polskich przewodników po kulturze śródziemnomorskiej. Wskazuje w swojej twórczości najmocniejsze strony polskiej i europejskiej literatury.

Od 30 lat jest członkiem redakcji „Zeszytów Literackich”, współtworzył profil kwartalnika i jest z nim ściśle związany, od 2007 jest przewodniczącym Rady Fundacji Zeszytów Literackich. Pod jego redakcją lub z jego wprowadzeniami ukazywały się w Polsce książki Jerzego Stempowskiego, Witolda Gombrowicza, Nicoli Chiaromontego, korespondencja Konstantego Jeleńskiego z Jerzym Giedroyciem i Józefem Czapskim. Na zachodzie od 1981 roku, zasłużył się upowszechnianiem wiedzy o polskiej literaturze — wykładał o Jerzym Giedroyciu i „Kulturze”, a także Witoldzie Gombrowiczu, Konstantym Jeleńskim, Aleksandrze Wacie, w Paryżu, Rzymie i USA. Jego Książki zbójeckie, wydane po francusku (Ces Livres de Grand Chemin), cieszą się opinią kompendium wiedzy o polskiej literaturze. Wydał francuski zbiór esejów Józefa Czapskiego w swoim wyborze (L’art et la vie, Paryż, 2002) i opatrzył go przedmową. Działał na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, współzałożycielem Polskiego Porozumienia Niepodległościowego (1975) i kwartalnika „Res Publica” (do 1989), członek Komitetu Wykonawczego Funduszu Pomocy Niezależnej Literaturze i Kulturze Polskiej w Paryżu (od 1982), oraz jego sekretarz w pierwszym okresie.    Publikował stale w „Kulturze”, „Zeszytach Literackich”, „Twórczości” i w drugim obiegu. W swoich książkach (m.in. w Szkicach o wolności, Chicago, Polonia Book Fund, 1980) kształtował właściwe rozumienie wolności — swobody politycznej i intelektualnej.   

Pochodzi z rodziny niezwykle zasłużonej dla kultury polskiej — jego ojciec Zbigniew Karpiński był wybitnym warszawskim architektem, brat Jakub Karpiński znanym socjologiem i działaczem niepodległościowym, stryj Światopełk Karpiński poetą. Wieloletni pracownik naukowy Centre National de la Recherche Scientifique w Paryżu. Prowadził zajęcia na Yale University, New York University i University of Texas, USA.


WOJCIECH KARPIŃSKI
Syn Zbigniewa Karpińskiego, architekta, i Stanisławy Zatwarnickiej, inżyniera ogrodnika. Brat socjologa Jakuba Karpińskiego (1940-2003) oraz historyka i publicysty Marka Karpińskiego (ur. 1948). Uczeń Liceum Ogólnokształcącego im. T. Reytana w Warszawie. Studiował filologię romańską na Uniwersytecie Warszawskim (magisterium w 1966). Debiutował w 1964 r. szkicem pt. „Redukcja i konstrukcja w systemie moralnym François de la Rochefoucauld” ("Kwartalnik Neofilologiczny" nr l/1964). W latach 1965-1968 studiował ponadto na Wydziale Filozofii UW. W 1967 podjął studia doktoranckie na Wydziale Filologii Obcej UW, prowadząc jednocześnie zajęcia dydaktyczne z literatury francuskiej. Doktorat uzyskał w 1970 r. (Praca doktorska pt.: „Ewolucja bohatera w teatrze Racine’a. Od "Andromachy" do "Fedry"" - promotor: prof. Mieczysław Brahmer). Od 1971 do 1973 był sekretarzem Komitetu Neofilologicznego PAN. W latach 1972-1979 opracowywał dla "Pamiętnika Literackiego" dział pt. "Literatura francuska". W 1974 został członkiem redakcji miesięcznika "Twórczość", gdzie publikował artykuły i recenzje literackie (także pod pseud. Polikarp Wojciechowski) i prowadził stały przegląd zawartości czasopism pt. "Stany Zjednoczone" i "Francja" (1979-1981). W 1975 należał do sygnatariuszy "Memoriału 59", wyrażającego protest przeciw projektowanym zmianom w Konstytucji PRL. W latach 1979-1981 był członkiem redakcji miesięcznika "Res Publica". W czasie wprowadzenia stanu wojennego w Polsce przebywał w USA i zdecydował się pozostać za granicą. W semestrze wiosennym 1982 prowadził wykłady na wydziale nauk politycznych Yale University w New Haven w USA. Od sierpnia 1982 zamieszkał w Paryżu, gdzie został pracownikiem naukowym Centre National de la Recherche Scientifique. Członek redakcji "Zeszytów Literackich". Od 1982 należał do Komitetu Wykonawczego Funduszu Pomocy Niezależnej Literaturze i Kulturze Polskiej. W 1990 prowadził wykłady o polskiej literaturze emigracyjnej na University of Texas w Austin w USA. W roku akademickim 1994-1995 prowadził seminarium Literatura a wygnanie na NYU w Nowym Jorku.

Publikował artykuły, recenzje i szkice literackie w paryskiej "Kulturze" (1970-74 pod pseud.: Jacek Salski, Kazimierz Opaliński, Zenon Mielnicki), w "Tygodniku Powszechnym" (1970-1973, 1977, 1980-84; pod pseud.: Franciszek Dinheim, fd, wk).
Wyróżnienia i nagrody: nagroda Fundacji im. Kościelskich w Genewie (1975), Nagroda im. Herminii Naglerowej przyznana przez Związek Pisarzy Polskich na Obczyźnie (Londyn 1984, za książkę Chusteczka imperatora), nagroda Ingram Merrill Award (Nowy Jork, 1988 [1977]), nagroda literacka im. Zygmunta Hertza, przyznawana przez paryską "Kulturę" (1989), nagroda Fundacji Alfreda Jurzykowskiego (Nowy Jork, 1989), Nagroda Ministra Kultury (2004).
Członek Związku Literatów Polskich (1976-1983) oraz Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (od 1989 r.).
Mieszka w Paryżu.


TWÓRCZOŚĆ:
Sylwetki polityczne XIX wieku (współautor: Marcin Król, przedmowa: Henryk Wereszycki; Znak 1974 (wyd. ocenzurowane); wydanie pełne: Od Mochnackiego do Piłsudskiego. Sylwetki polityczne XIX wieku: Świat Książki 1997, ISBN 83-71-2934-8-8)
Szkice o wolności (Polonia, Chicago 1980; II obieg wydawniczy: Wydawnictwo KOS [Krakowska Oficyna Studentów] 1981; Oficyna Wydawnicza „Solidarność”, Wrocław 1981; Jagiellonia 1988)
W Central Parku (Szkice; II obieg wydawniczy: Klin 1980, Klin 1981; Libella, Paryż 1982; Res Publica 1989, ISBN 83-70-4601-6-X, Wydawnictwo Dolnośląskie 1998, ISBN 83-70-2363-8-3; wydanie rozszerzone i uzupełnione: Fundacja Zeszytów Literackich 2010, ISBN 978-83-60046-99-9)
Spotkanie w San Francisco (wydanie osobne szkicu z książki pt.: W Central Parku; II obieg wydawniczy; Klin 1980, 1981)
Słowiański spór (szkice; Wydawnictwo „KOS” [Krakowska Oficyna Studentów] 1981)
W polskich oczach (pod pseud. Zenon Mielnicki; Wydawnictwo „KOS” [Krakowska Oficyna Studentów] 1981, wydanie 2: 1981)
Cień Metternicha (szkice; Państwowy Instytut Wydawniczy 1982, ISBN 83-06-0085-9-6)
Pamięć Włoch (eseje; Wydawnictwo Literackie 1982, ISBN 83-08-0083-8-0; słowo/obraz terytoria 1997, ISBN 83-87-3161-5-6; Fundacja Zeszytów Literackich 2008, ISBN 978-83-600046-93-7)
Amerykańskie cienie (Instytut Literacki 1983, słowo/obraz terytoria 1997) Chusteczka Imperatora (szkice; Polonia, Londyn 1983, ISBN 0902352245; Wydanie osobne fragmentów pt.: Droga do wolności: Melina Wydawicza 1985 [II obieg wydawniczy])
Książki zbójeckie (Szkice o literaturze emigracyjnej; Polonia Londyn 1988, wersja francuska: Ces livres de grand chemin, Noir sur Blanc 1992, ISBN 28-82-5002-6-2; wydanie rozszerzone: Biblioteka Narodowa 1996, ISBN 83-70-0917-7-6; Wydawnictwo UMCS 2002, ISBN 83-22-7174-3-1; Fundacja Zeszytów Literackich 2009, ISBN 978-83-60046-08-1)
Herb wygnania (szkice; Zeszyty Literackie 1989 i 2012, Iskry 1998, ISBN 83-20-7157-9-2)
Polska a Rosja. Z dziejów słowiańskiego sporu (Wydawnictwo Naukowe PWN 1994, ISBN 83-01-1171-8-4; Wydawnictwo UMCS 1999, ISBN 83-227-1360-6)
Fajka van Gogha (Wydawnictwo Dolnośląskie 1994, ISBN 83-70-2335-5-4)
Portret Czapskiego (Wydawnictwo Dolnośląskie 1996, ISBN 83-70-2348-3-6; wydanie francuskie: Portrait de Czapski, L’Age d’Homme 2003, ISBN 28-25-11818-4; Fundacja Zeszytów Literackich 2007, ISBN 978-83-60046-82-1)
Prywatna historia wolności (Iskry 1997, ISBN 83-207-1569-5)
Drzewa i ludzie (opowiadanie; Wydawnictwo UMCS 2000, ISBN 83-22-7157-1-4)
Jan Nowak-Jeziorański. Głos Wolnej Europy (współautorzy: Stefan Kisielewski, Adam Michnik, Barbara Toruńczyk; Fundacja Zeszytów Literackich 2005, ISBN 83-60046-20-4)
Antologia współczesnej krytyki literackiej we Francji (autor opracowania; Czytelnik 1974)
Madame de Sevigne, Listy. Wybór (autor wyboru; Państwowy Instytut Wydawniczy 1981, ISBN 83-06-0066-1-5)
Nie wierzę w zwycięstwo totalitaryzmu... Wywiad z Leszkiem Kołakowskim (wywiad przeprowadzony w Chicago w czerwcu 1982; pierwodruk: Zeszyty Literackie nr 2/1983; II obieg wydawniczy: Głosy 1983; Biblioteka "Tygodnika Wojennego" 1983)
Należy zobaczyć komunizm w jego istocie, w jego czystym kłamstwie... Rozmowa z Alain’em Besançon. ("Arka" 1983 nr 3; Wyd. osobne pt. Wojciech Karpiński rozmawia z Alain’em Besançonem (II obieg wydawniczy: Ełk: Wydawn. Lotnia 1983, [b.w.] Kraków 1984; wydanie pt. O komunizmie, Kościele i liberalizmie: CDN 1984; wydanie pt. Rosja i komunizm: Druk Kosik 1984[?], Kanon 1984, Wydawnictwo Dobra Powszedniego 1985)
Jerzy Stempowski: Eseje (autor wyboru i wstępu; Znak 1984, ISBN 83-70-0613-6-2)
Józef Piłsudski, Pisma (autor przedmowy; wyboru dokonał Marcin Król; II obieg wydawniczy; „Polityka” 1985)
Stefan Kisielewski, Cienie w pieczarze (autor przedmowy; pod pseud. Jacek Salski; II obieg wydawniczy; Errata 1987)
Konstanty A. Jeleński Szkice (autor wyboru; Znak 1990, ISBN 83-70-0608-5-4)
Jerzy Giedroyc, Konstanty A. Jeleński: Listy 1950-1987 (autor wyboru, opracowania i wstępu; Czytelnik 1995, ISBN 83-07-0245-2-8; seria: „Archiwum «Kultury»”)
Witold Gombrowicz, Dziennik 1953-1969 [t. I-III] (autor posłowia; Wydawnictwo Literackie 1997, ISBN 83-08-0267-5-3 [t. I], ISBN 83-08-0267-6-1 [ t. II], ISBN 83-08-0267-7-X [t. III]; 2004, ISBN 83-08-0356-1-2 [t. I-III])
Jerzy Stempowski, Listy (współautor przedmowy; Fundacja Zeszytów Literackich 2000, ISBN 83-91-1068-1-0)
Nicola Chiaromonte, Co pozostaje. Notesy 1955-1971 (autor wstępu; Czytelnik 2001, ISBN 83-07-0281-3-2)
Konstanty A. Jeleński, Listy z Korsyki (autor wyboru i przypisów; Fundacja Zeszytów Literackich 2003, ISBN 83-91-7979-3-7)
Jerzy Stempowski, Zapiski dla zjawy oraz Zapiski z podróży do Delfinatu (autor przedmowy; Noir sur Blanc 2004, ISBN 83-73-9205-8-7)

 

Słuchaj RMF Classic i RMF Classic+ w aplikacji.

Pobierz i miej najpiękniejszą muzykę filmową i klasyczną zawsze przy sobie.

Aplikacja mobilna RMF Classic