Kim są Aborygeni? Są niewątpliwie jednym z najbardziej znanych z nazwy, ale chyba najmniej poznanych i zrozumianych ludów na świecie. Posiadają imponująca tradycję kulturową, a jednocześnie oddziela ich od nas ogromna przepaść cywilizacyjna. Aborygeńska kultura jest jedną z ostatnich, jeżeli nie ostatnią, kulturą paleolitu (starsza epoka kamienna), której udokumentowane ślady liczą sobie co najmniej 60 tysięcy lat. Wbrew powszechnemu przekonaniu tubylcy australijscy nigdy nie stanowili jednej narodowości ani nie określali siebie za pomocą jednego wspólnego terminu. Przed kolonizacją brytyjską w 1788 roku kontynent ten zamieszkiwało ponad dwieście szczepów, które posiadały odrębne nazwy oraz posługiwały się różnymi językami.
Jakie jest znaczenie sztuki aborygeńskiej dla współczesnego człowieka i na ile biały człowiek jest w stanie ją zrozumieć? Europejczykom, którzy zatracili bliski związek ze swoimi przodkami, malującymi w jaskiniach Altamiry i Lascaux, kontakt z tą kulturą daje okazję do refleksji nad własnym pochodzeniem. Współczesny odbiorca uzyskuje nie tylko rzadką sposobność wglądu w prapoczątki ludzkiej ekspresji, ale ma też powód do zastanowienia się nad bogatym zbiorem wartości kulturowych. W dobie narastającego zagrożenia ze strony cywilizacji technicznej, zrozumienie wizualnego języka Aborygenów może także przyczynić się do uściślenia pojęć współczesnej estetyki i wpływać na kształt naszych przyszłych przedstawień wizualnych.
Na wystawie w Galerii Bielskiej BWA zobaczymy 33 obrazy pochodzące ze zbiorów Julianny i Ryszarda Bednarowiczów, oraz kilkanaście artefaktów sztuki aborygeńskiej.
Eksponowane na wystawie prace ukazują dwa bieguny twórczości aborygeńskiej, widoczne w sztuce Australii Centralnej, na wschód i na zachód od miasta Alice Springs.
Artystki i artyści: Barbara Reid Napangardi, Cindy Wallace Nungurrayi, Bessie Sims Nakamarra, Gracie Morton Pwerle, Helen Rubuntja, Kathleen Martin Nungurrayi, Kathleen Petyarre, Lynette Granites Nampijinpa, Mary Dixon Nungurrayi, Paddy Sims Japaljarri, Polly Kngale, Rosemary Petyarre, Thomas Tjapaltjarri, Walala Tjapaltjarri, Willy Tjungurrayi.
Kuratorzy: Ryszard Bednarowicz, Marek Tomalik
Ślady i znaki – malarstwo Aborygenów z Australii Centralnej
Galeria Bielska BWA, sala dolna
12.01.2024 - 25.02.2024
Wernisaż i oprowadzanie kuratorskie Marka Tomalika:
w piątek, 12 stycznia 2024 roku o godz. 18.00
www.aboriginal-australia.art
Marek Tomalik – Australia – gdzie kwiaty rodzą się z ognia
Wystawa jest fotograficznym reportażem z licznych wypraw autora w nieznany świat najmniejszego kontynentu.
Australijska kultura Aborygenów odwraca do góry nogami nasze zachodnie pojęcie własności ziemi. Dla Aborygenów to ziemia jest właścicielem jednostki. Co więcej, niektóre części krajobrazu wywierają metafizyczny magnetyzm, wciągają człowieka, nawet z dużej odległości. Jest w tym głęboko zakorzeniony transcendentalny obowiązek powrotu. W przeciwnym razie wewnętrzne ja usycha i umiera. Walkabout, duchowa podróż Aborygenów na pustyni jest odpowiednikiem pielgrzymki, rytuałem przejścia. Oto mityczna, pradawna kraina Aborygenów, czerwonych piasków, pustynnych ścieżek śpiewu, dziwnych stworzeń, bezkresnych równin, niecodziennej roślinności. Totemiczni Przodkowie nie stwarzali świata zaklęciami, ale poprzez swoje działania. Jednocześnie byli jego częścią. Aborygeni czują się integralną częścią natury, a nie jak większość białych – kimś lepszym od zwierzęcia, rośliny czy skały.
Wystawa jest fotograficznym reportażem z wielu wypraw Marka Tomalika samochodami terenowymi w nieznany świat najmniejszego kontynentu. Przybliża centrum australijskiego interioru – pustynie Gibsona, Wielką i Małą Pustynię Piaszczystą, Simpsona, Strzeleckiego i bezdrzewną krainę Nullarbor. Trasy przejazdów wiodą w najtrudniejszym australijskim buszu, przez bezkresne pustynie, w całkowicie izolowanych od cywilizacji obszarach, m.in. Canning Stock Route (największe wyzwanie spośród wszystkich off-roadowych tras na świecie), Gunbarrel, Ernesta Gilesa, Oodnadatta, Strzeleckiego. Samochody podróżników łapały gumy, zacierały łożyska, łamały osie, zalewały alternatory, a także... płonęły. To była próba sił człowieka i maszyn. Próba przeżycia w trudnym, pustynnym terenie. Próba doświadczenia kontaktu z nieskażoną, pierwotną naturą na tak wielkim obszarze.
Wernisaż wystawy, w piątek 12 stycznia 2024 roku z udziałem autora, ubarwi spektakl multimedialny „Aborygeni, rdzenni Australijczycy” z muzyką kwartetu Czerwie na żywo.
