DUR-MOLL SYSTEM

Encyklopedia muzyki RMF Classic

Początkowa litera hasła w Encyklopedii:

DUR-MOLL SYSTEM

dur-moll system, system organizacji materiału dźwiękowego w muzyce eur., panujący od ok. poł. XVII do pocz. XX w., zw. też systemem funkcyjnym, systemem tonalnym lub tonalnością dur-moll . Nazwa pochodzi od 2 › trybów skali diatonicznej: dur i moll, będących podstawą wszystkich konstrukcji dźwiękowych w tym systemie. Realizację formy muz. w s.d.-m. regulują: zasada tercjowej budowy akordów i funkcyjności następstw dźwiękowych, której istotą są związki między strukturami dźwiękowymi, polegające na stwarzaniu wrażenia ciążenia jednych dźwięków ku drugim (i spowodowanego tym napięcia), a akordów dysonansowych ku konsonansowym. Wiąże się z tym konieczność rozwiązywania dysonansu na › konsonans, czyli pojawiania się konsonansu po dysonansie. Funkcja harmoniczna kumulowania napięcia jest przyporządkowana › dominancie, rozładowania napięcia zaś › tonice; następstwo dominanty i toniki tworzy › kadencję. Ciążenia funkcyjne występują zarówno w jednogłosowej melodii (np. przy przejściu z VII na VIII stopień gamy, czyli z tzw. dźwięku prowadzącego na prymę toniki), jak i w przebiegu wielogłosowym, harmonicznym (przy przechodzeniu z akordu na akord). Ogół związków funkcyjnych wyznaczonych w materiale dźwiękowym przez wybrany dźwięk centralny (tonikę) stanowi tonację. Zbiór wszystkich tonacji, ułożonych wg pokrewieństw kwintowych i tercjowych ich tonik, jest ukazany na › okręgu kwintowym. Wielostronność związków między akordami w s.d.-m. odgrywa zasadniczą rolę przy › modulacji. Rozwój › chromatyki i akordów alterowanych (› alteracja), nasilający się w XIX w., doprowadził do zatarcia różnicy między trybami dur i moll, zachwiania poczucia centrum tonacyjnego (toniki) i usamodzielniania się akordów dysonansowych, a w konsekwencji do zaniku w muzyce artyst. pocz. XX w. tonalności opartej na s.d.-m. (zachowała się ona jeszcze gł. w muzyce popularnej).

Encyklopedia muzyki RMF Classic

Podziel się ze znajomymi:

Popularne hasła w Encyklopedii: