CHROMATYKA

Encyklopedia muzyki RMF Classic

Początkowa litera hasła w Encyklopedii:

CHROMATYKA

chromatyka [gr. chrōmatíkos barwny ], podwyższanie lub obniżanie któregokolwiek ze stopni skali diatonicznej, „barwienie” skali diatonicznej, uzyskiwanie w niej półtonowych odstępów, gdy dźwięk sąsiadujący był pierwotnie odległy o cały ton; W przypadku wprowadzenia odległości półtonowych między wszystkimi stopniami skali diatonicznej powstaje skala chromatyczna. Ch. pojawiła się w muzyce starogr.; powstała w wyniku barwienia dwoma półtonami tetrachordów diatonicznych w różnych gatunkach oktawowych (np. w tetrachordzie doryckim a -fis -f -e ). W muzyce średniowiecza i wczesnego renesansu ch. w powyższym znaczeniu nie występowała; tzw. toni ficti [dźwięki prowadzące ] nie reprezentują rzeczywistej ch., choć modyfikują skale diatoniczne. Właściwa ch. pojawiła się dopiero ok. 1550 u A. Willaerta i C. de Rore. Ważnym środkiem wyrazu stała się później u L. Marenzia, C. Gesualda i C. Monteverdiego (np. Orfeusz ). Ch. posługiwali się w utworach organowych J.P. Sweelinck, G. Frescobaldi, J.K. Kerll; J.S. Bach wprowadzał ch. dla uzyskania określonego wyrazu (np. Crucifixus z Mszy h-moll ) lub dla podkreślenia ogólnych założeń konstrukcyjnych dzieła (Fantazja chromatyczna ). Klasycy wiedeńscy stosunkowo rzadko wykorzystywali ch. Wzmożony jej rozwój rozpoczął się od czasów R. Wagnera (Tristan i Izolda ); stała się wówczas źródłem różnych form akordów alterowanych (› alteracja) i prowadziła do zatarcia różnicy między trybami dur i moll, a później do likwidacji tonalności opartej na systemie › dur-moll; szczyt rozwoju w tym kierunku osiągnęła ch. w muzyce A. Schönberga.

Encyklopedia muzyki RMF Classic

Podziel się ze znajomymi:

Popularne hasła w Encyklopedii: