CHACONNE

Encyklopedia muzyki RMF Classic

Początkowa litera hasła w Encyklopedii:

CHACONNE

chaconne [szako n ], ciacona, taniec pochodzenia prawdopodobnie meksykańskiego lub indiańskiego; Pierwsze informacje o ch. pochodzą z Hiszpanii (S. Agaudo, intermedium El Palatillo 1599; także dzieła sceniczne M. Cervantesa i Lope de Vega), gdzie była tańczona wśród warstw niższych przy dźwiękach kastanietów i śpiewanego refrenu, charakteryzującego się trójdzielnym metrum, prostą budową okresową i wielokrotnym powtarzaniem jednej formuły melodyczno-harmonicznej. Z tańca tego wykształciła się w 2. poł. XVII w. forma wariacyjna z basso ostinato, pokrewna › passacaglii. We Włoszech początkowo rozpowszechniła się ch. na gitarę. W XVII w. powstała ch. wokalna, która odegrała poważną rolę w rozwoju › monodii akompaniowanej i muzyki operowej. Charakterystyczną cechą tego typu ch. stała się ostinatowa formuła basowa (› ostinato), polegająca na powtarzaniu opadającego zwrotu, wypełniającego diatonicznie lub chromatycznie interwał kwarty. Ch. wokalne pojawiają się w XVII w. w twórczości prawie wszystkich wybitniejszych kompozytorów monodii akompaniowanej; ich rozwój można śledzić u C. Monteverdiego, F. Cavallego, A. Stradelli, aż po kompozytorów operowych XVIII w. (A. Steffani). Inne właściwości wykazywała ch. we Francji, gdzie pojawiła się ok. 1625; odegrała tam dużą rolę w balecie dworskim (ballet de cour ). Podczas gdy ch. włoskie odznaczały się ścisłym przeprowadzeniem formuły ostinatowej przez cały utwór, ch. francuskie wykazywały pod tym względem daleko posuniętą swobodę. W toku rozwoju temat był poddawany znacznym modyfikacjom, co prowadziło nawet do wyodrębnienia się odcinków formy: a, b, a1, b1, a2, b2 . Ch. w muzyce dram. J.B. Lully’ego i J.Ph. Rameau wykazują związki z innymi formami, szczególnie z rondem i sonatą. Podobne właściwości wykazują ch. we fr. muzyce klawesynowej i kameralnej (J. Ch. Chambonnières, F. Couperin). Twórcą ch. instrumentalnej o charakterze wariacyjnym jest G. Frescobaldi, który przeniósł na klawesyn włoską ch. gitarową, dodając do niej wariacje. W zakresie tej formy wybitne dzieła stworzyli: J. Pachelbel, D. Buxtehude, G.F. Händel i J.S. Bach. Rozwój ch. zakończył się przed 1800; późniejsza twórczość nawiązuje do muzyki okresu baroku (np. Chaconne na skrzypce solo M. Regera).

Encyklopedia muzyki RMF Classic

Podziel się ze znajomymi:

Popularne hasła w Encyklopedii: