ON AIR
od 14:00 Życie z klasą zaprasza: Urszula Urzędowska

Poznaj różne twarze muzyki filmowej i klasycznej!


„Bach jest muzycznym geniuszem – z jednej strony dokonał syntezy wszystkiego, co wydarzyło się w muzyce przed nim, z drugiej stał się punktem odniesienia dla wszystkich późniejszych pokoleń. Koncert na dwoje skrzypiec należy do największych jego arcydzieł, a koncerty skrzypcowe w ogólności stanowią ten szczególny przypadek idealnej równowagi pomiędzy środkową częścią wolną, a okalającymi ją częściami w tempie szybkim”. „Hermann Krebbers dołącza w Koncercie podwójnym do Arthura Grumiaux. Efekt musi być piorunujący, a sukces gwarantowany” – Penguin Guide

O kompozytorze:

O ile Beethoven był wizjonerem, który zmienił oblicze muzyki, a Mozart naznaczonym nadludzkim talentem gwiazdorem, tak Johann Sebastian Bach (1685-1750) połączył w muzyce przeszłość z przyszłością. Jego wielkość przejawia się w tym, że w jego muzyce łączy się wszystko to, co było przed nim, z tym, co ceniły późniejsze pokolenia. „Cud Bacha nie powtórzył się w żadnej innej sztuce” – stwierdził czołowy hiszpański wiolonczelista, Pablo Casals, który sławił swą grą muzykę Bacha. „Uczynić pozaziemskim to, co przyziemne, a w tym, co zwykłe, odnaleźć pierwiastek boski – oto cały Bach – największy i najczystszy geniusz w całej muzyce”. Jednak Bach nie był łatwym człowiekiem w relacjach międzyludzkich. Jego zmienny charakter, chimeryczność i upór doprowadzały do niezadowolenia kolejnych pracodawców. Żądał i wymagał najwyższych standardów od śpiewaków i instrumentalistów, nie uznawał taryfy ulgowej dla nikogo. Jako jeden z niewielu kompozytorów, wszystko, co tworzył, uważał za posiadające wartość edukacyjną. Był niezwykle praktycznym twórcą – cenił swą muzykę przede wszystkim za jej wewnętrzną logikę, strukturę, a nie za wymiar duchowy. Większość z jego utworów na instrumenty klawiszowe powstała jako wprawki dla szlifujących technikę gry, co odpowiadało ówczesnym wymaganiom stawianym muzyce – miała znajdować przede wszystkim praktyczne zastosowanie. Jego ostatnie dzieło zatytułowane Kunst der Fuge miało być zwieńczeniem trwających całe życie prac nad formą fugi, jej złożonością i potencjałem. W 239 takcie, tuż po tym, jak wprowadził do utworu muzyczne motto B-A-C-H, kompozytor stracił całkowicie wzrok i przyszło mu odłożyć ołówek na zawsze. Jego lipscy pracodawcy podsumowali odejście Bacha letnim stwierdzeniem: „szkoła potrzebuje chórmistrza, a nie dyrektora muzycznego”

O utworach:

Wszystkie cztery zaprezentowane na obecnym albumie koncerty utrzymane są w tradycyjnym stylu włoskim, dla którego typowy jest układ trzyczęściowy ze skrajnymi częściami utrzymanymi w tempie żywym i środkowym, bardziej lirycznym i kontemplacyjnym ustępem. Co typowe dla Bacha – mimo stworzenia mnóstwa kompozycji opartych na tym samym schemacie formalnym, żaden z jego koncertów nie jest wynikiem powielania poprzednich pomysłów. Za każdym razem nowy, świeży rozgrywa utarte formy w ciekawy, inspirujący sposób. W Koncercie a-moll jedną z najpiękniejszych chyba u Bacha części wolnych (Andante) okalają dwie żywiołowe części szybkie odznaczające się niespożytą energią i witalnością. Na uwagę zasługuje przede wszystkim ostatnia utrzymana w formie tańca o nazwie gigue. Koncert E-dur rozpoczyna dłuższy fragment, który powraca wielokrotnie w dalszej części koncertu. Po nim następuje kadencja skrzypiec. Ekspresyjne Adagio prowadzi do finału o iście tanecznym charakterze. Słynny Koncert na dwoje skrzypiec należy do największych arcydzieł Jana Sebastiana Bacha. W utworze tym kompozytor traktuje solistów równorzędnie jako niezależnych od siebie współzawodników. Otwierające Allegro, pełne dynamizmu prowadzi następnie do centralnej części Largo, w której na pierwszy plan wysuwają się mistrzostwo wykonawcze i niezwykła intensywność brzmienia. Kończące Allegro pomału rozwiązuje nagromadzone w trakcie poprzednich części napięcia. Koncert na skrzypce i obój funkcjonuje w nieco innej wersji niż ta, jaką pozostawił po sobie Bach. Sam kompozytor zaaranżował później tę kompozycję na dwa klawesyny i orkiestrę, na której to podstawie stworzono zaprezentowaną tu transkrypcję. Największą zaletą tego koncertu jest prawdopodobnie jego strona liryczna przede wszystkim w pierwszych dwóch częściach, których harmonia oddala się systematycznie od barokowych standardów, sprawiając wrażenie, jakby utwór ten powstał kilkaset lat później niż naprawdę został napisany.

O muzyce:

Johann Sebastian Bach był bez wątpienia muzycznym geniuszem. Poza operą tworzył w każdym rodzaju i gatunku muzyki barokowej. Pisał sonaty, koncerty, suity i kantaty, a także mnóstwo utworów klawesynowych, organowych i chóralnych. Osobliwie dziś przedstawia się fakt, że jego talent muzyczny nie został doceniony za życia, a w momencie śmierci postrzegano go jako uparcie zwróconego w stronę przeszłości. Co za ironia, że utwory żadnego innego kompozytora nie brzmią we współczesnych aranżacjach tak pięknie, jak muzyka Bacha. Jego kompozycje zostały zaadaptowane przez dziesiątki twórców najróżniejszych stylów i gatunków muzycznych, poczynając od swingu, przez blues, na rocku kończąc. Można je usłyszeć w reklamach czy telefonach komórkowych jako melodie dzwonków. Wielcy kompozytorzy i pianiści, jak Sergiusz Rachmaninow, Percy Grainger czy Ferrucio Busoni dokonali wielu pamiętnych interpretacji dzieł Bacha, a Heitor Villa-Lobos zaaranżował muzykę tego kompozytora w stylu brazylijskim w serii utworów pod nazwą Bachianas Brasileiras. Wartość muzyki w czasach Bacha była mierzona miarą użyteczności. Po latach kategoria ta powróciła, stając się miernikiem wartości wielu wytworów kultury popularnej. Bach znany był najpierw jako najsławniejszy niemiecki organista, dopiero później odkryty został jako kompozytor. Na przestrzeni lat zmieniało się podejście do muzyki i jej zadań. Kultura sal koncertowych i skupiania się w celu wspólnego wysłuchania w ciszy dawnych kompozycji była w jego czasach całkowicie nieznana. I choć francuski kompozytor awangardowy, Pierre Boulez, nazwał tę sytuację „kulturą muzeów” stworzoną w XIX wieku przez romantyzm, to dzięki niej mamy okazję nadal obcować ze wspaniałą muzyką Bacha.

Johann Sebastian Bach
Koncerty skrzypcowe
Koncert na dwoje skrzypiec
Tracklista:

1. I Allegro moderato 3.56
2. II Andante 6.04
3. III Allegro assai 3.56

Koncert skrzypcowy E-dur BWV 1042
4. I Allegro 7.58
5. II Adagio 5.55
6. III Allegro assai 2.55

Koncert na dwoje skrzypiec d-moll BWV 1043
7. I Vivace 3.53
8. II Largo ma non tanto 6.40
9. III Allegro 4.56

Koncert na obój, skrzypce, smyczki i basso continuo BWV 1060
10. I Allegro 5.11
11. II Adagio 5.29
12. III Allegro 3.51

Arthur Grumiaux, skrzypce
Herman Krebbers, skrzypce (BWV 1043)
Heinz Hollinger, obój (BWV 1060)
Les Solistes Romands/Arpad Gerecz
New Philharmonia Orchestra/Edo de Waa

Słuchaj RMF Classic i RMF Classic+ w aplikacji.

Pobierz i miej najpiękniejszą muzykę filmową i klasyczną zawsze przy sobie.

Aplikacja mobilna RMF Classic