Paszporty POLITYKI wręczane są od ponad ćwierć wieku na podstawie wskazań niezależnych krytyków z różnych mediów, którzy nominują najciekawsze osobowości twórcze minionego roku. Kapituła Nagrody złożona z dziennikarzy tygodnika POLITYKA wybiera LAUREATÓW w następujących kategoriach:
film, literatura, teatr, sztuki wizualne, muzyka poważna, muzyka popularna i kultura cyfrowa.
Paszportami POLITYKI nagradzani są wybitnie utalentowani młodzi twórcy, którzy w sposób szczególny wyróżnili się w danym roku swoimi artystycznymi działaniami i dokonaniami. Artyści, którzy kreatywnie reagują na zmieniającą się rzeczywistość, wyznaczają nowe kierunki w sztuce, twórczo wzbogacają kulturę polską i światową.
Ogłoszono także laureatów nagród specjalnych: Kreatora Kultury – nagrody dla wybitnych osobowości przyznawanej od 2002 roku oraz po raz drugi w historii Paszportów POLITYKI - nagrody Kultura Zdalna 2021 za szczególne osiągnięcia w sferze online. Wzorem ubiegłego roku – dzięki wsparciu naszych sponsorów – przyznano nagrody finansowe nominowanym we wszystkich kategoriach.
W KATEGORII FILM
Aleksandra Terpińska
Za boleśnie prowokacyjne spojrzenie na złożoną polską rzeczywistość, za pasję i odwagę łamania gatunkowych stereotypów oraz wybitne umiejętności reżyserskie.
Reżyserka, scenarzystka, dokumentalistka, współautorka seriali, reklam i teledysków. Urodziła się w 1983 r. Ukończyła reżyserię na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach oraz psychologię we Wrocławiu. Już w szkolnych etiudach i nagradzanych krótkometrażówkach zaskakiwała dojrzałością i perfekcyjnym rzemiosłem. Jej „Najpiękniejsze fajerwerki ever” to dystopijna wizja wojny domowej w nieokreślonym mieście Europy ukazująca konsekwencje różnic światopoglądowych i podziałów społecznych. Nominację do Paszportu POLITYKI przyniosła jej pełnometrażowa fabuła „Inni ludzie” – najlepsza jak dotąd filmowa realizacja prozy Doroty Masłowskiej. Dostosowując hiphopową poetykę do polskiego kina, w przewrotny sposób mówi o wzajemnej niechęci, ale i przyciąganiu się klas.
Posłuchajcie też rozmowy Magdy Juszczyk, prowadzącej w RMF Classic program "Kino w roli głównej", z Aleksandrą Terpińską:
W KATEGORII TEATR
Dominik Strycharski
Za tworzone, nierzadko na żywo, muzyczne fonosfery, które nie tylko wyznaczają puls i oddają atmosferę spektakli, ale są też jednymi z ich bohaterów i scenicznymi partnerami dla aktorów i aktorek.
Urodzony w 1975 r. w Warszawie, kompozytor, improwizator, flecista, wokalista i performer. Samouk, wsparty studiami na Wychowaniu Muzycznym na Uniwersytecie Śląskim w Cieszynie. Jako muzyk ma na koncie ponad 30 wydanych płyt, nagrywanych w różnych konfiguracjach osobowych. To muzyka improwizowana w rozmaitych odsłonach, elektroniczna, jazz. Jako kompozytor muzyki teatralnej jest współtwórcą ponad 90 spektakli, a także filmowego dokumentu kreacyjnego „Symfonia Fabryki Ursus” Jaśminy Wójcik. W wielu gra muzykę na żywo, w niektórych partneruje aktorom, jak np. w „Bolesławie Śmiałym” w reż. Pawła Świątka. W „Wałęsie w Kolonos” w Teatrze Łaźnia Nowa w Krakowie prowadził skandujący chór, w „Jądrze ciemności” Conrada w warszawskim Teatrze Powszechnym stworzył całą fonosferę do odbioru w słuchawkach.
W KATEGORII LITERATURA
Łukasz Barys
Za znakomitą literacko opowieść o sojuszu żywych ze zmarłymi, o biedzie i niesprawiedliwości, a także o Pabianicach od strony kości.
Urodził się w 1997 r. w Pabianicach. I o tym mieście napisał debiutancką powieść „Kości, które nosisz w kieszeni” (Wydawnictwo Cyranka). Barys ma już na koncie debiut poetycki – książkę „Wysokie słońce” (2020 r.), za którą otrzymał nagrodę na festiwalu „Złoty Środek Poezji”. Był też laureatem m.in. Międzynarodowego Konkursu im. Siegfreda Lenza, konkursów Krajobrazy słowa oraz Inspirowani Tyrmandem. Pabianice portretuje od strony kości, przenikają się tu światy zmarłych i żywych. A każdy rozdział to osobna opowieść, w której biorą udział tutejsze motywy i postaci: Dora Diamant od Kafki, rzeka Pabianka, Tereska z filmu „Cześć Tereska”, domy pożydowskie, zmarli z cmentarza oraz sama bieda. I są to opowieści śmieszno-straszne, smutno-komiczne, zadziorne językowo.
W KATEGORII
SZTUKI WIZUALNE
Kapituła Paszportów POLITYKI postanowiła przyznać dwie nagrody ex aequo:
Jana Shostak
Za perfekcyjne łączenie sztuki i społecznego aktywizmu. Za projekty poświęcone pedofilii w Kościele czy sytuacji imigrantów. Za najbardziej doniosły głos i najbardziej symboliczny dekolt w polskiej sztuce.
Urodzona w 1993 r. w Grodnie, od 17. roku życia mieszka w Polsce. Studia licencjackie ukończyła na ASP w Krakowie, studia magisterskie w Warszawie. Od dawna znana w środowisku dzięki śmiałym działaniom artystycznym podejmującym ważne problemy społeczne. Kwestii imigrantów poświęcony był projekt, w którym proponowała wprowadzenie do języka pojęć „nowak” i „nowaczka” zastępujących termin „uchodźca”. O sytuacji kobiet widzianej przez pryzmat konkursów piękności mówił jej film „Miss Polonia”. Kwestii pedofilii w Kościele poświęciła głośną akcję podczas Światowych Dni Młodzieży w Krakowie, gdzie pojawiła się z transparentem „Papa, call me!”. Ale najszerszą rozpoznawalność przyniósł jej samotny i emocjonalnie przejmujący performance w proteście przeciwko represjom Łukaszenki „Minuta krzyku dla Białorusi”.
Mikołaj Sobczak
Za sztukę będącą zarówno intelektualną przygodą, jak i emocjonalnym wyzwaniem. Za upominanie się o grupy marginalizowane. Za oryginalne i mądre przepisywanie narodowych dziejów oraz nadanie nowego sensu malarstwu historycznemu.
Urodził się w 1989 r., studiował na ASP w Warszawie, a także w Berlinie i w Münster w Niemczech. Dwa lata temu jego wystawa w ramach Warsaw Gallery Weekend uznana została za najlepszą, zaś w mijającym roku krytycy docenili ekspozycję w galerii Polana Institute zatytułowaną „Metamorfozy”, na której opowieściom Owidiusza artysta nadał nowe wizualne znaczenia. Wykorzystuje wiele środków artystycznego wyrazu: od ceramiki, przez performance, po instalacje. Ale ceniony jest szczególnie za malarstwo. Sięgnął po konwencję, która dziś wydaje się przestarzała, wypalona, a nawet podejrzana: malarstwo historyczne. I fantastycznie ją odświeżył. Sięga często po tematykę związaną z grupami zapomnianymi lub marginalizowanymi – w efektowny sposób patrzy więc na historię w duchu krytycznym i emancypacyjnym.
W KATEGORII
MUZYKA POWAŻNA
Teoniki Rożynek
Za ogromną wyobraźnię dźwiękową i swobodne poruszanie się po różnorodnych światach muzycznych. Za niezależność, kreatywność, oryginalność i ciągłe udowadnianie, że granice w muzyce nowej są po to, by je przekraczać.
Urodziła się w 1991 r. w Krakowie, mieszka w Warszawie. Kompozycję studiowała na warszawskim Uniwersytecie Muzycznym u Krzysztofa Baculewskiego. Gra – jak sama to określa – „na skrzypcach, elektronikaliach i odpadach”. Jej utwory wykonywane były m.in. na Warszawskiej Jesieni, wrocławskim festiwalu Musica Electronica Nova, krakowskich Sacrum Profanum i Unsound, a także w Kolonii czy Ostrawie. Jest autorką muzyki filmowej m.in. do „Wieża. Jasny dzień” Jagody Szelc (wyróżnionego Paszportem POLITYKI) czy „Prime Time” (nagroda za muzykę na tegorocznym Festiwalu Filmowym w Gdyni), a także muzyki teatralnej. Współtworzyła grupę kompozytorską gen~.rate. W swoim języku muzycznym, swobodnym i kreatywnym, używa zarówno dźwięków elektronicznych, jak instrumentalnych, hołdując estetyce usterek.
Teoniki Rożynek zaistniała w programie „Kino w roli głównej” jako kompozytorka muzyki filmowej po sukcesach na 46. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, na którym otrzymała nagrodę za muzykę do filmu „Prime Time” Jakuba Piątka. Magdzie Juszczyk artystka opowiada o współpracy z reżyserem oraz o realizowaniu własnych wizji.
W KATEGORII
MUZYKA POPULARNA
Ralph Kaminski
Za muzyczne działania, które prowokowały, drażniły, ale wyprzedziły swój czas. Za punkowy krzyk, który stał się artystycznym paliwem dla ulicznych wydarzeń i manifestacji, ale nie przestał być oryginalnym, własnym głosem.
Wokalista, kompozytor, autor tekstów piosenek, multiinstrumentalista, producent muzyczny i reżyser teledysków. Urodził się w 1990 r. w Jaśle jako Rafał Stanisław Kamiński. Jest absolwentem wokalistyki Akademii Muzycznej im. S. Moniuszki w Gdańsku. Studiował też w Rotterdamie. Brał udział w telewizyjnych talent-shows, ale faktycznym początkiem obiecującej kariery stał się dla niego w 2016 r. debiutancki album „Morze”. W 2019 r. został zwycięzcą Przeglądu Piosenki Aktorskiej. W tym samym roku ukazała się jego druga płyta „Młodość”, która zebrała entuzjastyczne recenzje w mediach. W 2021 r. wydał album „Kora” – nowy, oryginalny pomysł na zaśpiewanie i zagranie znanych przebojów wielkiej wokalistki. Jak sam mówił: „opowieść sklejoną z wybranych utworów, o ogromnej tęsknocie, o głodzie miłości, ale i współczesnej Polsce”.
W KATEGORII
KULTURA CYFROWA
Tomasz Konrad Ostafin
Za umiejętność budowania pięknych światów z papieru i światła, na pograniczu sfer materii i wyobraźni, sklejonych w jedność magicznym kunsztem. Za wytrwałość, konsekwencję i wrażliwość.
Absolwent Wydziału Architektury i Urbanistyki Politechniki Śląskiej w Gliwicach, urodził się i mieszka w Bytomiu. Doświadczenie zdobywał tworząc małe gry flashowe: „Mosquito&Cow” (2011 r.) oraz „Paperway” (2008 r.). W 2015 r. założył działającą do dziś firmę Petums, zajmującą się wizualizacjami architektonicznymi 3D, m.in. domów, osiedli. Grę „Papetura” tworzył sześć lat, a na jego warsztat składały się głównie papier, ołówek, nożyczki i klej, pomocne w łączeniu drobnych elementów pęseta i spinacze, maleńkie świecące diody i łączące je druciki. No i komputer, choć nie ma przesady w stwierdzeniu, że wyjątkowa, emanująca pięknem i harmonią proporcji, nagradzana już za granicą przygoda papierowych stworków Pape i Tura, próbujących zapobiec spaleniu ich świata przez wraże kreatury, to gra zrobiona z papieru.
Nagroda Specjalna
KREATOR KULTURY
Katarzyna Nosowska
Za wielokrotne odświeżanie swojego stylu, odwagę wchodzenia na nowe ścieżki, otwieranie nowych przestrzeni dla siebie i innych. Za pozostawianie drogowskazów dla jeszcze młodszej generacji artystek. Za jedną z najbardziej spełnionych obietnic własnej drogi artystycznej w polskiej kulturze ostatnich trzech dekad dla laureatki pierwszej edycji Paszportów POLITYKI.
Tytuł Kreatora Kultury przyznawany jest od 2002 roku. Otrzymuje go osoba lub instytucja, której aktywność w sferze kultury, organizacji i promocji wyrasta znacząco ponad przeciętność.
Wśród nagrodzonych do tej pory znaleźli się: Mariusz Adamiak, Roman Gutek, Andrzej Starmach, Michał Merczyński, Lech Raczak, Jerzy Owsiak, Marek Żydowicz, Beata Stasińska, Wojciech Trzciński, Paweł Dunin-Wąsowicz, Maria Janion, Andrzej Wajda, Krystian Lupa, Paweł Althamer, Tadeusz Różewicz, Jerzy Jarocki, Elżbieta i Krzysztof Pendereccy, Tomasz Stańko, Agnieszka Holland, Studio CD Projekt RED, Jan Ptaszyn Wróblewski, Krystyna Janda, Olga Tokarczuk oraz Bożena i Lech Janerkowie.
Partnerem Nagrody KREATOR KULTURY jest Stowarzyszenie Autorów ZAiKS.
Nagroda Specjalna
KULTURA ZDALNA
Unsound Festival
(Małgorzata Płysa, Mat Schulz)
Za kreatywne podejście do trudnych warunków i połączenie dobrze zaplanowanej edycji online z odbywającą się już fizycznie kolejną odsłoną imprezy. Za przeniesienie do przestrzeni wirtualnej i utrzymanie międzynarodowej społeczności związanej z tym organizowanym od lat krakowskim festiwalem muzycznym.
Już po raz drugi Kapituła ogłosiła nagrodę specjalną o nazwie Kultura Zdalna. Wyróżnienie to w zamierzeniu jurorów miało trafić do osoby/instytucji, która w nowej rzeczywistości dostrzegła w świecie nowych technologii sprzymierzeńca w staraniach o dostarczenie wysokiej jakości treści do jak najszerszego kręgu odbiorców kultury.
Partnerem Nagrody KULTURA ZDALNA jest Sebastian Kulczyk.
