Pokojowy Nobel dla Międzynarodowej Kampanii na rzecz Zniesienia Broni Nuklearnej

Tegoroczna Pokojowa Nagroda Nobla została przyznana Międzynarodowej Kampanii na rzecz Zniesienia Broni Nuklearnej (ICAN). To pozarządowa organizacja, w której skład wchodzą przedstawiciele około stu krajów.

Przyznając Pokojowego Nobla ICAN, Norweski Komitet Noblowski uzasadnił, że Kampania jest jedną z głównych organizacji światowych działających na rzecz likwidacji broni nuklearnej.

W tym roku do Pokojowej Nagrody Nobla zgłoszono 318 osób lub organizacji. Wśród nich - jak poinformował w lutym rektor warszawskiej Wyższej Szkoły Promocji prof. Adam Grzegorczyk, który wysłał wniosek do Norweskiego Komitetu Noblowskiego - była Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy.

Nagrody przyznano po raz pierwszy dopiero w 1901 roku, w piątą rocznicę śmierci ich fundatora Alfreda Nobla.

Od 1901 roku laureaci są wybierani co roku w dziedzinie: literatury, fizyki, chemii oraz medycyny lub fizjologii. Równie długo przyznawana jest Nagroda Pokojowa. Alfred Nobel nie ustanowił nagrody dla ekonomistów, którą przyznaje się dopiero od 1968 roku. Jej fundatorem jest Bank Szwecji.

Zgodnie z tradycją Noble są wręczane laureatom w rocznicę śmierci fundatora - 10 grudnia.

Najmłodsza noblistka miała 17 lat, najstarszy noblista - 90

W sumie do 2016 r. noblowskim laurem wyróżniono 885 osób i 26 organizacji (co przekłada się na 911 dyplomów i złotych medali). W ręce kobiet Nobel trafiał 49 razy, w tym dwa razy do Marii Skłodowskiej-Curie - czyli od 1901 r. nagrodzono w sumie 48 pań.

Najmłodszą noblistką jest laureatka Pokojowej Nagrody Nobla z 2014 r. - Pakistanka Malala Yousafzai, która w momencie otrzymania nagrody miała 17 lat. Prezydent Obama dostał pokojowego Nobla zanim jeszcze zdołał dokonać czegoś konkretnego ("stworzył nowy klimat międzynarodowy" - wskazał norweski Komitet Noblowski). Najstarszym dotychczas laureatem jest Leonid Hurwicz, który w 2007 r., kiedy przyznano mu Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych, miał 90 lat.

Zgodnie z wolą fundatora nagroda w danej dziedzinie może zostać podzielona pomiędzy najwyżej trzy osoby. Od 1901 do 2013 r. wyróżnienie najczęściej trafiało jednak do indywidualnych laureatów. Najrzadziej nagrodą dzielili się literaci - 105 miało kwotę tylko dla siebie, a jedynie cztery razy nagrodą musieli się podzielić dwaj nagrodzeni.

Niewielu uczonych i organizacji wyróżniono więcej niż jeden raz. W tym gronie jest m.in. Maria Skłodowska-Curie, która w 1903 r. odebrała Nobla z fizyki - wspólnie z mężem Piotrem Curie i Henri Becquerelem, a w 1911 r. z chemii - za badania nad promieniotwórczością oraz odkrycie nowych pierwiastków: radu i polonu. Jedynym uczonym, który dwukrotnie otrzymał Nobla w pojedynkę, jest amerykański fizyk i chemik Linus Pauling - w 1954 r. otrzymał wyróżnienie w dziedzinie chemii, a w 1962 r. Pokojową Nagrodę Nobla.

Trzykrotnie Pokojową Nagrodą Nobla nagradzano Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, dwukrotnie - Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR).

Laureaci dostaną w tym roku o milion koron więcej

W tym roku wartość pieniężna Nagrody Nobla wzrosła o 1 milion koron (104 tys. euro). Tegoroczni laureaci otrzymają więc po 9 milionów koron (ok. 940 tys. euro) zamiast dotychczasowych 8 milionów koron (ok. 833 tys. euro). Ogłoszoną podwyżkę Fundacja Noblowska tłumaczy "ustabilizowaniem" swoich funduszy. Jeszcze do 2011 roku Nagroda Nobla wynosiła 10 mln koron, jednak w tym samym roku podjęto decyzję o obniżeniu jej wartości o 20 proc. Jak wówczas tłumaczono, kryzys finansowy w Europie niekorzystnie wpłynął na fundusze, z których wypłacane są nagrody.

Oprócz nagrody finansowej każdy z laureatów otrzymuje dyplom i złoty medal. Na awersie medalu widnieje profil fundatora nagrody - Alfreda Nobla wraz z datą jego urodzenia i śmierci zapisaną cyframi rzymskimi. Ta strona medalu jest taka sama w przypadku medycyny i fizjologii, fizyki, chemii oraz literatury, ponieważ odznaczenia w tych kategoriach wykonał szwedzki rzeźbiarz i grawer Erik Lindberg. Nieco inaczej wygląda awers medalu dla laureata pokojowej Nagrody Nobla oraz ustanowionej dopiero w 1968 roku nagrody w dziedzinie ekonomii.

Każdy z medali jest ręcznie robiony, waży średnio 175 gramów i ma średnicę 66 milimetrów. Najcięższy jest ten z ekonomii, który waży o kilka gramów więcej niż pozostałe. Każdy nagrodzony otrzymuje jeden medal, ale może sobie zażyczyć jego repliki. Ta jednak wybita jest z brązu i jedynie pokryta złotem.


Słuchaj RMF Classic i RMF Classic+ w aplikacji.

Pobierz i miej najpiękniejszą muzykę filmową i klasyczną zawsze przy sobie.

Aplikacja mobilna RMF Classic