Co wymyślili Finowie?

Finowie znani są z innowacyjnych rozwiązań w trudnych warunkach zimowych, w tym z zamiłowania do sportów na śniegu. Choć nie można im przypisać tego, że to właśnie oni wymyślili narty (znane były wśród ludów azjatyckich), to z Finlandii pochodzi powszechnie dziś wykorzystywany przez sportowców, a szczególnie przez narciarzy biegowych - bezprzewodowy pulsometr.

Na pomysł jego konstrukcji wpadł profesor Seppo S"yn"j"kangas w latach 70 XX w. w czasie, gdy właśnie trenował bieganie na nartach. Na początku lat 80. XX w. firma Polar dostarczyła pierwsze opatentowane pulsometry, które obecnie wbudowane w zegarki na rękę sprzedawane są na całym świecie - używają ich zawodowcy i amatorzy.

Innym powszechnie wykorzystywanym fińskim wynalazkiem zimą są opony zimowe. Pierwsze na świecie tego typu ogumienie przeznaczone do samochodów ciężarowych przedstawiła w latach 30. XX w. firma Suomen Gummitehdas (używająca nazwy Nokia od miasta w środkowej Finlandii, gdzie działała główna fabryka zakładu).

Także w tamtym okresie zaprezentowano zimową oponę z metalowymi kolcami. Na szerszą skalę ten typ opony wszedł do użytku dopiero trzydzieści lat później. Obecnie zimą korzysta z nich czterech na pięciu fińskich kierowców, a ogumienie marki Nokian należy do najpopularniejszych.

Wśród innych wynalazków, które, na co dzień używane są w Finlandii w porze jesienno-zimowej są odblaski dla pieszych, które poprawiają ich widoczność na drogach. Ich ojcem jest rolnik Arvi Lehti, który w latach 50. i 60. XX wieku wykorzystywał je do oznaczenia wozów konnych. Początkowo jednym z najpopularniejszych kształtów w odblaskach dla pieszych był płatek śniegu. Obecnie sprzedawane i dystrybuowane na szeroką przedstawiają niezliczone motywy - przyczepione do kurtki, torebki czy plecaka są również elementem mody.

Na liście znaczących dla rozwoju kraju wynalazków jest m.in. zamek do drzwi opracowany przez E.Henrikssona na początku XX w., produkowany później przez firmę ABLOY. Do dziś zamki tego producenta używane są w niemal wszystkich fińskich domach, biurach, czy magazynach. Jednym odpowiednio kodowanym kluczem można otworzyć wiele zamków czy kłódek w różnych pomieszczeniach.

Z kolei wśród tych, które miały największe znaczenie dla rozwoju gospodarki w surowym klimacie, wymienia się ten wykorzystywany do konserwowania pasz dla zwierząt. Preparat AIV opatentowany przez biochemika A.I. Virtanena z Uniwersytetu w Helsinkach przez wiele lat służył jako czynnik zakwaszający rośliny. W 1945 r. wynalazca został uhonorowany nagrodą Nobla.

W dziedzinie żywienia istotny jest także słodzik ksylitol (cukier brzozowy). Choć pozyskiwanie ksylitolu znane było wcześniej w Niemczech i Francji, to odzysk cukru z celulozy został opatentowany w Finlandii w latach 70. XX w. Obecnie ksylitol jest niezastąpionym składnikiem pastylek i gum do żucia używanych także w codziennej pielęgnacji zębów.

W 2017 r. minęło 175 lat od przyznania pierwszego patentu na terytorium Finlandii oraz 75 lat od powołania fińskiego urzędu patentowego. Od 1842 roku, kiedy przyznany został historyczny patent nr 1 dla L.G. Stahle za wynalezienie dmuchawy wykorzystywanej w hutnictwie, zarejestrowano ponad 127 tys. patentów rodem z Finlandii.

W powszechnej świadomości Finów jako narodowe wynalazki funkcjonują też takie przedmioty, które nigdy w Finlandii opatentowane nie zostały. Jednym z nich jest szafka z półką do suszenia naczyń. Do dziś jest elementem kuchennych mebli. "Wynalazek" z lat 40 XX w. przypisywany szefowej oddziału gospodarstwa domowego fińskiego Instytutu Efektywności Pracy (TTS) Maiju Gebhard, zarejestrowany został wcześniej w USA.

Także w przypadku krótkich wiadomości tekstowych SMS w Finlandii przyjęło się sądzić, że to fiński wynalazek. Stało się tak, gdy na początku XXI w. jedna z lokalnych gazet opowiedziała historię jednego z fińskich inżynierów. Okazuje się jednak, że żadnej osobie, czy firmie nie można przypisać "wynalezienia SMS", ponieważ rozwój technologii GSM był efektem wspólnej międzynarodowej pracy. Do fińskich innowacji w dziedzinie telekomunikacji należy system komputerowy Linux, czy internetowy protokół komunikacyjny IRC.

W sondzie, którą przeprowadzono na zlecenie Fińskiego Związku Pracy na "najlepszy fiński produkt" pierwsze miejsce zajęła sauna - tak wskazał co czwarty Fin. Trudno jednak dowieść, że wymyślili ją Finowie, ponieważ była ona znana także na innych terenach północnych. Popularna szafka-suszarka zajęła drugie miejsce zdobywając 17 proc. głosów, a trzecie ksylitolowe pastylki (13 proc.). Wyróżniono także zamki ABLOY (11 proc.)

Z Helsinek Przemysław Molik (PAP Life)